Выстава “Як намаляваць слова” — дзіцячая ілюстрацыя, дыскусія пра літаратуру, буктрэйлеры, музыка, ворк-шопы для самых маленькіх
На днях у Мемарыяльным музеі-майстэрні З.І. Азгура ў Мінску, размешчаным у адным з ціхіх завулкаў у цэнтры горада, адкрылася незвычайная выстава.
Яе стваральніцы — мастачка Марта Герашчанка і пісьменніца Вольга Гапеева — прэзентавалі кнігу для дзяцей “Сумны суп”, якая ўжо выйшла, і распавялі пра выданне “Дзве авечкі”, што хутка пабачыць свет. Праект ажыццёўлены ў межах грамадскай культурніцкай кампаніі “Будзьма беларусамі!” і пры падтрымцы Саюза беларускіх пісьменнікаў.
Прыемна ўразіла багатая праграма вернісажа, у межах якога адбыліся круглы стол і публічнае абмеркаванне пра сучасную беларускую літаратуру для дзяцей, паказ двух буктрэйлераў, сэт адУлада Бубена і музычнага праекта AORTHА. Непрыемна ўразіла малая колькасць наведнікаў — а ці сапраўды шырокая публіка не цікавіцца чытаннем і кнігамі для дзяцей?
Злева направа: Вера Бурлак (Джэці), Марта Герашчанка, Вольга Гапеева, Максім Жбанкоў
У “Несур’ёзнай размове пра сур’ёзную літаратуру” ўзялі ўдзел Вольга Гапеева і Марта Герашчанка, а таксама аўтарка, даследчыца дзіцячай літаратуры, кандыдатка філалагічных навукВера Бурлак (Джэці).
Мадэратарам гутаркі выступіў культурны аналітык, даследчык, кандыдат філасофскіх навукМаксім Жбанкоў.
Для пачатку ўдзельнікі дыскусіі пагадзіліся з Вольгай Гапеевай у тым, што для таго, каб пісаць для дзяцей, не абавязкова быць мамай або татам — дастаткова самому ўспомніць той час, калі ты быў дзіцёнкам, так бы мовіць, знайсці ў сабе дзіцячае ўспрыманне свету.
Вера Бурлак у сувязі з гэтым адзначыла, што процьма таленавітых аўтараў выдатна пісалі для дарослых, але няўдачна для дзяцей, як, напрыклад, знакаміты Аляксандр Блок, а вось Данііл Хармс і Карней Чукоўскі, будучы ў сталым веку, умелі і маглі напісаць для дзяцей так, каб маленькія чытачы захапляліся. І ўсё дзякуючы ўменню “захаваць у сваёй душы ўнутранага дзіцёнка”.
Мастачка, мульціплікатарка, ілюстратарка Марта Герашчанка прызналася, што “тэсціруе” свае малюнкі на дзетках: у працэсе падрыхтоўкі кнігі Марта паказвае свае работы малым, і тыя выказваюць свае ўражанні. З улікам гэтых ацэнак і нараджаюцца ілюстрацыі да кніг.
У чым сутнасць працы мастака, калі ён малюе для дзіцячай кнігі?
Марта мяркуе, што вельмі важна, каб ілюстрацыі выяўлялі канкрэтны рэчыўны свет, прадметы і з’явы, якія зразумелыя і блізкія дзіцяці (асабліва калі мы кажам пра дашкольнікаў і малодшых школьнікаў).
Ці ёсць забароненыя тэмы, на якія нельга пісаць для дзяцей?
Удзельнікі дыскусіі прыйшлі да высновы, што не сталі б пісаць пра каханне, геапалітыку, вайну. А пра такія паняцці, як жыццё і смерць, на погляд аўтараў, пісаць хоць і складана, але можна.
У чым спецыфіка літаратуры для дзяцей, выдаванай у савецкі перыяд?
Творчасць для дзяцей, з аднаго боку, дазваляла савецкім пісьменнікам адысці ад цэнзураванасці і дазволіць сабе эксперыменты, немагчымыя ў работах, адрасаваных дарослым, адзначыла Вера Бурлак. Але з іншага боку, дадала Вольга Гапеева, уся дзіцячая літаратура таго перыяду была скрозь дыдактычнай і безапеляцыйна і строга імкнулася выхоўваць “правільных” савецкіх грамадзян.
Але, як мы разумеем, “правільнасць” бывае розная. І нават перакладныя творы, такія, як казкі пра Пінокіа (Бураціна) або пра Карлсана, у расійскім варыянце гублялі сваю праблемнасць і станавіліся “стэрыльна-выхаваўчымі”, не пакідаючы малым прасторы для самастойнага мыслення і развіцця.
Дыскусія плаўна перайшла ў прагляд двух буктрэйлераў. Першы з іх, да кнігі “Сумны суп”, паспеў ужо атрымаць дыплом за 3-е месца ў намінацыі “Інтэрактыўная рэклама” Пятага фестывалю беларускамоўнай рэкламы і камунікацыі AD.NAK! А другі буктрэйлер, “Дзве авечкі”, зусім “свежаспечаны”, і наведнікі вернісажа пабачылі яго фактычна першымі.
Найбольш актыўныя гледачы, якія ўдзельнічалі ў сустрэчы і задавалі пытанні Вользе Гапеевай і Марце Герашчанка, атрымалі прызы ад кампаніі “Будзьма беларусамі!”.
Добрая навіна: тыя, хто не паспеў пабываць на вернісажы, змогуць наведаць выставу да 18 кастрычніка, а 20 і 21 верасня арганізатары запрашаюць на ворк-шопы, прысвечаныя дзіцячаму інтэрактыўнаму кніжнаму малюнку.
Тэкст і фота: Віка Трэнас, для lit-bel.org