У выдавецтве “Галіяфы” выходзіць дэбютны зборнік прозы Аляксея Палачанскага пад назвай “Мой цвік”. “Будзьма” сустрэлася з аўтарам каб абмеркаваць, наколькі проза мусіць адлюстроўваць рэальнасць і ці можна быць пісьменнікам, працуючы на буйную карпарацыю.
— Калі ты пачаў пісаць?
— Гадоў у шэсць-сем. Гэта былі фантастычныя замалёўкі, у мяне быў уласны Сусвет і грандыёзныя планы адносна яго, бацькаў жанру я тады не чытаў увогуле, як не чытаў іх і пасля, але ў маім уласным Сусвеце ўсяго хапала: там і прыгоды былі, і сюжэт разгалінаваны. Пасля ад усяго гэтага не засталося і следу.
— А калі казаць пра сур’ёзныя творы?
— Недзе ў 2007 годзе, на першым курсе — гэта звязана з пэўнымі расчараваннямі, новымі пачуццямі і станамі, з якімі я не быў да таго знаёмы. Таму зборнік атрымаўся надзвычай асабісты, гэта жыццёвыя сітуацыі, у якія я трапляў, што праўда, надзвычай мадыфікаваныя.
— То бок “усе персанажы рэальныя”?
— Не, ёсць правобразы. Я сустракаю вялікую колькасць людзей, аднак не сказаў бы, што яны ператварыліся ў персанажаў. Напрыклад, апавяданне “Два Раманы” — гэта мая гісторыя, але адбываецца яна з іншымі людзьмі, якіх у жыцці так і клічуць — яны і ёсць два Раманы. Збольшага я хачу захаваць пэўныя пачуцці, пэўныя моманты і эмоцыі, каб яны не зніклі. Апавяданне “Двое” пра час, пра ягоную ад нас незалежнасць. Напрыклад, хочацца захаваць дзіцячыя ўспаміны, калі ляжыш зімовым ранкам у цёмным пакоі пад коўдрай, ляжыш і з жахам чакаеш, што пачне звінець будзільнік. І давядзецца перабірацца з-пад коўдры ў іншае жыццё.
— Хто з пісьменнікаў на цябе паўплываў?
— У першую чаргу Кафка. Ёсць такі смешны момант: мае сябры параўноўвалі мяне і Кафку яшчэ да таго, як я яго прачытаў. Гучыць бязглузда, праўда? Аднак магу сказаць, што мае “бацькі” — Кафка, Дастаеўскі і Хэмінгуэй.
— А са звычайных людзей?
— Мой дзед. Гэта цяжка патлумачыць. Дарэчы, апошняе апавяданне ў зборніку прысвечанае яму. З рэальнасцю, праўда, не мае нічога агульнага. Аднак гэта маё адчуванне дзеда, ён вельмі паўплываў на маю асобу, пры тым, што ніколі не вучыў мяне жыць, і гэтак далей. Звычайны чалавек, калісьці пераехаў з вёскі ў горад, аднак сувязь з ім у мяне надзвычай глыбокая.
— Ты сустракаеш вялікую колькасць людзей. Ці не карыстаешся ты іх гісторыямі?
— Бывае, на якім прыпынку сустрэнеш чалавека, ён табе сваю гісторыю раскажа, і ты хочаш яе захаваць для іншых. Бо ведаеш, што чалавек гэты ніколі таго не зробіць, крыўдна, калі гэта знікне. Я не выключаю, што сам калі-небудзь уладкуюся ў якую буйную карпарацыю і буду свае гісторыі расказваць выключна дзецям і ўнукам на юбілеях. Аднак спадзяюся, гэтага не будзе.
— Не сумяшчаецца праца ў карпарацыі з пісьменніцтвам?
— Сумяшчаецца, відаць. Я пакуль вучыўся ва універсітэце, не працаваў, і не таму, што лянотна. Проста была ў мяне ўпэўненасць, што гэта правільна, так трэба. Таксама гучыць не надта разумна, так?
— Пісьменніцкія планы ёсць?
— Мяне надзвычай цікавіць вясковы пейзаж, ён будзе ў маіх будучых творы, калі тыя з’явяцца. На жаль, цяпер я ў гэтых дэкарацыях не жыву. У апошнія паўгода напружана з пісьменніцтвам. Аднак тое, што я пішу, мусіць даспець, я чакаю, пакуль саспее, а пасля яно ўжо само пішацца. А бывае і наадварот — не паспеў запісаць, як яно пачало перагніваць і можа знікнуць.
Гутарыў Юрась Ускоў