Прамяняўшы ненабыты аўтамабіль на авіябілеты, ён падарожнічае з адным заплечнікам па свеце ў пошуках простага чалавечага шчасця: ператварае набор уражанняў ад убачанага ў чыстую энергію натхнення і жыццёвай сілы. Драматург, радыёвядоўца і рэжысёр Мікалай Рудкоўскі расказаў у новай серыі праекта «Захапленні» пра самы сапраўдны спосаб эмацыйнага ўзрушэння — падарожжа.
— Я калекцыяную помнікі ЮНЕСКА. Гэтае захапленне зарадзілася каля дзесяці гадоў таму. Выбіраючы чарговы маршрут, мы з сяброўкай замарудзіліся: усяго шмат, усюды пабываць хочацца. Былі гатовыя кідаць жэрабя, цягнуць паперкі. Пакуль не наткнуліся на рэкламу тура ў Чэхію. «Вы ўбачыце 7 помнікаў ЮНЕСКА», — гаварылася ў ёй. З тых часоў і да сённяшняга дня, не раздумваючы і не мучачыся, ездзім па аб’ектах сусветнай спадчыны. Іх не трэба ставіць на паліцы, пыл з іх сціраць — дастаткова наведаць і захаваць. Адпадарожнічаў, вярнуўся ўлегцы, а калекцыя папоўнілася.
Цяпер, дзякуючы інтэрнэту, стала вельмі камфортна падарожнічаць. Нават планаваць паездкі можна на сайтах: лёгка даведацца, у колькі адпраўляецца цягнік з аднаго горада ў іншы, як атрымаць зніжку на квіткі або скарыстацца акцыяй авіякампаніі. Існуюць бюджэтныя рэйсы па Еўропе, якія прадстаўляюцца лоўкостамі Ryanair і Wizzair, напрыклад: кошты на іх квіткі бываюць проста смешныя. Такая ж гісторыя з жыллём. Пры жаданні не складана знайсці танны гатэль. Калі ты таварыскі і актыўны, можна нават знайсці сяброў у інтэрнэце, якія потым запросяць цябе ў госці, скажуць: «Прыязджай на тыдзень, жыць можна бясплатна».
Падарожнічаю ўлегцы. Калі раней у мяне ў дзве сумкі не змяшчаліся ўсе рэчы, то цяпер я стартую з адным заплечнікам. Самае галоўнае — узяць з сабой грошы, пашпарт, міні-аптэчку, фотаапарат, жуйку, карты, сухі паёк і старыя рэчы. Апошні пункт вельмі дапамагае: зацёртыя майкі, трусы, шкарпэткі, кашулі я нават не сціраю, а проста выкідваю кожныя два-тры дні. Абавязкова патрэбная бутэлечка нейкага алкаголю на выпадак раны, пераахаладжэння. Поліэтыленавыя пакеты дапамогуць у моцны дождж захаваць ногі сухімі: калі ў цябе мокрыя ногі, усё становіцца невыносным да галаўнога болю, дзе ўжо там атрымліваць радасць ад падарожжаў?
Падарожнічаючы, я не займаюся падзелам помнікаў на архітэктурныя або прыродныя. Большую цікавасць выклікае назіранне за гарманічным узаемадзеяннем рукатворнага і натуральнага асяроддзя. Вядома, з гадамі падарожжаў некаторыя будынкі і месцы ўжо не выклікаюць такога захаплення і трымцення, але ёсць такія, якія мне проста «зносяць дах» ад неверагоднага палёту чалавечай думкі. Да прыкладу, партугальскія замкі, касцёлы з характэрнымі асаблівасцямі мясцовай архітэктуры. Яны вельмі арганічныя, выклікаюць вельмі моцнае ўражанне!
Акрамя дадзеных з даведніка, я імкнуся знайсці інфармацыю, напісаную нашымі турыстамі, якія пабывалі ў патрэбным мне месцы. Афіцыйны гід, складзены замежнікамі, трошкі адрозніваецца ад неафіцыйнага, актуальнага для славян. Да прыкладу, нашы пішуць самыя важныя рэчы: як бясплатна прайсці ў замак (білет можна, вядома, купіць, але калі абысці будынак з правага боку і знайсці патрэбныя дзверы, то можна вельмі зэканоміць), як у яго пранікнуць, калі ён наогул зачынены (нічога страшнага, трэба проста падысці да ахоўніка, даць яму два даляры, і ён вас правядзе ўсярэдзіну). Былі б мы замежнікамі, прыйшлі б, як напісана ў даведніку, да такой гадзіны, адстаялі ў чарзе, купілі білет. Ну, а калі не паспелі — усё, трагедыя, ніякіх шанцаў на наведванне. Нашаму народу заўсёды была ўласцівая цяга да творчасці.
Існуюць помнікі ЮНЕСКА, якія выклікаюць здзіўленне. Адзін з іх — дуга Струве — праходзіць праз дванаццаць краін, уключаючы Беларусь. У дзевятнаццатым стагоддзі, калі каманда расійскага астранома Васіля Струве вывучала мерыдыян Зямлі з мэтай стварэння дакладнай карты, ад Нарвегіі да Чорнага мора адмысловымі пазнакамі былі адзначаныя геадэзічныя пункты (трыкутнікі). У канцы дваццатага стагоддзя навукоўцы арганізавалі пошукі гэтых месцаў, і самыя дакладныя з іх былі знойдзеныя. Цяпер яны ўвекавечаныя новымі манументамі. У нашай краіне такіх пяць. Вядома, гэта не архітэктурныя збудаванні, не шэдэўры … І ўсё ж, наведаць іх досыць цікава. Пункт, які знаходзіцца непадалёк ад Крэўскага замка, у пасёлку Цюпішкі, я наведваў ужо другі раз.
Мае паездкі захопліваюць мяне, нібы гульня «Зарніца» ў піянерскім лагеры: знайдзі гэтую дугу Струве, не зразумела дзе, сярод лесу, на пляцоўцы, да якой не так проста дабрацца. Ідзеш праз грыбнік, па чарнічніку, скрозь зараснікі — і раптам вось ён стаіць. Выдатна!
У Беларусі шмат цікавых месцаў. Можа, яны не ўваходзяць у кожны даведнік архітэктурных шэдэўраў ці прыродных славутасцяў, але цалкам вартыя кароткіх выездаў цягніком ці на машыне сям’ёй, сябрамі, у адзіночку. Некалькі разоў на год выбрацца туды-сюды — і ў выніку можна за 10-15-20 гадоў усю краіну паглядзець. Да таго ж такое падарожжа падобнае да кароткіх размыканняў у чарадзе паўсядзённых спраў.
У паездках зусім не хочацца працаваць. Пры гэтым адчыняюцца нейкія асаблівыя творчыя чакры. У цябе зусім новыя ідэі з’яўляюцца, усё натхняе: мільгане нешта за акном, музыка думку навее, дарога настроіць на патрэбную хвалю, пах палыну агорне — і працэс пайшоў, табе зноў хочацца тварыць або проста рабіць сваю працу з натхненнем!
Асаблівая арганіка гістарычных месцаў часам пераварочвае пачуцці дагары нагамі. Часта я наведваю жудасныя, здавалася б, месцы, у якіх знаходзіцца цэнтр сярэднявечных чэрапаў і мумій людзей, якія памерлі падчас чумы — Кутна Гара ў Чэхіі, партугальская Эвора, Палерма. Думаеш, страшна будзе, дыскамфортна, а адчуваеш цалкам супрацьлеглыя пачуцці. Чамусьці менавіта ў такіх месцах усе турысты неяк жыццярадасна ўсміхаюцца, быццам смерць праходзіць міма нас. Мы жывем — і гэта ўжо шчасце. Мы падарожнічаем — і гэта выдатна. Мы закохваемся — і гэта выдатна.
Дзеля асаблівай энергетыкі месцы можна адправіцца ў самае далёкае і цяжкае падарожжа. Калі я быў у Кітаі, тэракотавая армія, да слова сказаць, якую адкапалі толькі часткова, выклікала ў мяне пачуцці, якія цяжка апісаць, акрамя як “А-а-а!” А калі гэтае войска адкрыюць цалкам, будзе неверагоднае відовішча! У нас, на жаль, глабальныя працы па аднаўленні помнікаў яшчэ толькі чакаюць свайго пачатку. Пашанцавала, калі так можна сказаць, толькі двум (Мірскаму і Нясвіжскаму замкам), астатнія знаходзяцца ў даволі жаласным стане. Я вельмі паважаю палякаў, якія прыклалі шмат намаганняў для аднаўлення па крупінках Варшавы, манастыра ў Супраслі, Мальбаркскага замка. Над нашымі ж архітэктурнымі збудаваннямі дамоклавым мячом вісіць савецкае мінулае. Многія разбураныя амаль ушчэнт, іншыя страцілі званы, вежы. З іншага боку, хай лепш застаюцца такія маляўнічыя руіны, чым з’яўляюцца на іх месцы сумнеўныя навадзелы, якія ў нас пачынаюць узводзіць, падмяняючы карпатлівую «нікому не патрэбную» рэканструкцыю.
Ёсць такія краіны, вяртаючыся з якіх да нас у Мінск, думаеш: “Якія ў цябе наогул могуць быць праблемы?” Так, неверагоднай магутнасці дозу шчасця дала мне Індыя. Там так шмат-шмат-шмат гэтых «мільянераў з трушчоб» — жабракоў, якія жывуць у невыносных умовах, але з вачыма, напоўненымі праменьчыкамі падзякі да светабудовы, радасцю простага існавання… Гэтай мудрай любоўю да жыцця немагчыма не зарадзіцца.
Беларусь, дарэчы, шмат каго з турыстаў таксама прыцягвае сваім нейкім дзікунствам, непрадказальнасцю, першабытнасцю ў сферы паслуг, інфраструктуры. Хоць мы, вядома, цывілізаваная краіна, але некаторыя асаблівасці культуры выклікаюць у замежнікаў шок, пры гэтым прыносячы ім задавальненне. Насамрэч, у недахопах ёсць і плюсы. Калі падарожжа працякае занадта гладка, то становіцца нават сумна. І раптам — элементарны крадзеж, забалела нешта ў цябе, нахамілі — і вось захапляльная прыгода з кучай уражанняў гатовая!
Падарожжы — гэта ўкладанне грошай. Нядаўна з адным сябрам падлічылі, ці дорага абыходзяцца нам нашы паездкі. Аказалася, што ў мяне ўжо даўно была б новая крутая машына. Гэта — у мяне, а мой сябар падарожнічае яшчэ больш за мяне. Іншыя б сказалі, што ўкладаць лепш у нерухомасць або аўтамабілі. Але мой выбар прыносіць мне вельмі вялікае задавальненне. Падарожжа дае велізарную дозу адрэналіну, выбух нейкага шчасця. Мне здаецца, кожнаму чалавеку, асабліва ў перыяды нейкага «закісання» ва ўласных праблемах, будзе карысна добранька здрыгануцца і куды-небудзь з’ездзіць. За новымі ўражаннямі, для змены стану і, у прынцыпе, абнаўлення ўзаемаадносін з рэчаіснасцю.
Ганна Трубачова, Ганна Шапашнікава
Фота — АляксандрTarantinoЖдановіч
(журналісцкае агенцтва «Таранціны і сыны»)
Выказваем падзяку Першаму хатняму аўтацэнтру Volkswagen “Атлант-М на Машынабудаўнікоў” за прадстаўлены для паездкі аўтамабіль.