Эдуард Акулін: – Скажыце, калі ласка, Наста, кім вы сябе на дадзены момант адчуваеце – паэткай, жанчынай, маці?..
Наста Кудасава: — Усё адразу, падзяленне на іпастасі мне даецца з цяжкасцю. Я нават раздражняюся, калі ўва мне бачаць адасоблена толькі жанчыну ці толькі маці, напрыклад.
Э. А. – Вашы любімыя паэтычныя тэмы – гэта…
Н. К. – Не люблю, калі ў паэзію трапляюць публіцыстыка ці маралізатарства. Астатняе прымаю ўсё. Галоўнае — шчырасць. Сама ж я тэму для верша свядома не абіраю ніколі, гэта проста маё інтуітыўнае штодзённае быццё.
Э. А. – Аднойчы вы сказалі, што “паэзія ствараецца насуперак жыццю…” Што гэта значыць?
Н. К. – Адразу папярэджу, што я вельмі жыццялюбівы чалавек, таму тут ніякага дэпрэсіўнага сэнсу я не мела наўвеце. Проста чалавека кожны дзень клічуць нейкія больш “важныя” заняткі, чым выношванне і напісанне вершаў. Пытанне ў тым, што лічыць прыярытэтным для сябе. Пісаць насуперак жыццю – гэта значыць пісаць насуперак усім тым рэчам і людзям, якія сцвярджаюць, што твая паэзія нікому не патрэбная, ці не прыносіць грошай, што трэба заняцца чымсьці больш значным, карысным, прагматычным.
Э. А. – Якое, на вашу думку, галоўнае прызначэнне жанчыны?
Н. К. – Такое ж, як і галоўнае прызначэнне мужчыны, – шчыра і годна пражыць сваё жыццё. Калі звяртацца да стэрэатыпных жаночых роляў, то безумоўна быць маці – для мяне найвялікшая каштоўнасць і цуд, але я не хацела б абагульняць, кожная жанчына мае права на свае ўласныя прыярытэты.
Э. А. – Што прыемней: быць цяжарнай новым вершам ці новым жыццём?
Н. К. – Вельмі падобнае адчуванне. І гэта аднолькава хвалюе, здзіўляе і надае сэнсу жыць. Але ўсё ж такі вершы выношваць не настолькі адказна, можна заўжды выйсці з гульні, з жывымі людзьмі так немагчыма…
Э. А. – Дзе для вас пачынаецца паэзія?
Н. К. – Яна нідзе і не заканчваецца. Гэта тое паветра, якім я дыхаю. Паэзія – гэта ж не род і не жанр нейкі літаратурны. Як па мне, гэта асаблівасць светаўспрымання. Яна, калі ёсць у чалавеку, то ёсць заўсёды, гэтаму немагчыма навучыцца, паэтам немагчыма перастаць быць, і тут справа не ў інтэнсіўнасці вершаскладання.
Э. А. – Ці можна назваць каханне – паэзіяй? І наадварот?
Н. К. – Каханне – вельмі паэтычная з’ява і вельмі натхняльная, але такая чалавечая… Паэзія ўсё ж – штосьці нашмат большае, хаця і нагэтулькі ж невытлумачальнае.
Э. А. – Што для вас “незваротная нота” ў каханні?
Н. К. – Той цудоўны і крыху страшны момант, калі адчуваеш, што з гэтай мінуты ўжо ніколі не будзеш ранейшым, што ў тваім жыцці адбылося штосьці лёсавызначальнае і дарогі назад няма… У кожнай гісторыі кахання ёсць свая незваротная нота, тут немагчыма даць адно тлумачэнне, якое падыходзіла б усім.
Э. А. – Вы маці двух цудоўных дзетак – Ягоркі і Марыі. Пасля іх народзін, ці сталі з’яўляцца дзіцячыя вершы?
Н. К. – Пакуль што не, але мне хочацца, каб яны з’явіліся. Па-мойму, дзеці бліжэй за ўсіх стаяць да паэзіі як ёсць, да самага чыстага яе праяўлення.
Э. А. – Па адукацыі — вы рускі філолаг. Чым для вас з’яўляецца беларуская мова? Мовай паэзіі, сям’і, жыцця?
Н. К. – Мовай паэзіі, мовай патаемнага, мовай маіх інтымных стасункаў з сусветам і Богам. У штодзённым жа жыцці я аднолькава карыстаюся і рускай, і беларускай мовай у залежнасці ад сітуацыі, і ўжо прызвычаілася не адчуваць у гэтым супярэчнасці, бо рускую мову таксама люблю і шаную.
Э. А. – Ваш муж – прафесійны мастак. Не цесна двум творцам пад адным дахам?
Н. К. – Муж не прафесійны мастак, а мастак, хутчэй, паводле светаадчування, але працуе і жыве ў сферы мастацтва. Мы як розныя слаі атмасферы – не перасякаемся. Кожны жыве на сваёй хвалі, неяк мы прыйшлі паступова да такога кампраміснага неўмяшальніцтва, бо іначай было б невыносна цесна, сапраўды.
Э. А. – Ці збылася вашая мара аб “доме з потам і бытам”?
Н. К. – Так, збылася напоўніцу, і гэта мне дало вельмі шмат. Кожны дзень я вучуся самадысцыпліне, адказнасці і ўмельству існаваць адначасова ў розных праявах.
Э. А. – Ваша творчая стыхія – гарадскі шторм ці вясковы штыль?
Н. К. – У творчасці я пераважна трымаюся стыхіі негарадской, расліннай, жывёльнай… Хаця ў жыцці я амбівалентная натура і мне вельмі важная разнастайнасць, мажлівасць чаргаваць вясковую няспешнасць і гарадскую вірлівасць, бо іначай я страшэнна сумую, калі доўга заседжваюся на адным месцы.
Э. А. – У кухарстве вы гэткая ж непрадказальная, як і ў паэзіі? Назавіце свае кулінарныя шэдэўры…
Н. К. – Не, у кухарстве я даволі аднастайная, для мяне — гэта працэс чыста побытавай неабходнасці. Была б мая воля, я б харчавалася якой садавінай-гароднінай і ні пра што не клапацілася, але дзеля сям’і даводзіцца часам прыдумляць штосьці новае. Пра шэдэўры казаць баюся, проста ёсць тое, што я люблю гатаваць больш за ўсё – напрыклад, пячы бліны.
Э. А. – Ваша паэзія прывязаная да пораў года? Калі вам лепш пішацца?
Н. К. – Нядаўна ўбачыла першы жоўты лісток і ўнутры як быццам хваля нейкая захлынула… Я вельмі люблю восень за шчырасць памірання. Вясна таксама мне даспадобы за дынаміку, за цуд нараджэння, за надзею на новае, без якой чалавек не можа жыць. Але менавіта восень расстаўляе правільна ўсе акцэнты, нагадвае таму, хто загуляўся летам, што ўсё мінае. Бо па сутнасці чалавечае жыццё – гэта і ёсць штодзённае паміранне, я не як песіміст гэта кажу, наадварот – гэтае адчуванне штодзённага сыходу і ёсць тая хваля, што падступае да горла шалёным захапленнем і шчасцем быць – тут і цяпер. Таму восень для мяне заўжды самая натхняльная пара года.
Э. А. – Літаратурныя крытыкі схільны бачыць вашу паэзію паміж “мэнстрымам” і класікай… Мне ж здаецца, што хвароба “стылезмяшання” – гэта абсалютна не ваш паэтычны дыягназ. Скажыце колькі слоў пра свае творчыя прыярытэты…
Н. К. – Ніколі не задумвалася над гэтым. Усё неяк бессвядома адбываецца, стыхійна. Мне ўсё роўна, як мяне назавуць крытыкі, і я ніколі не баялася быць да кагосьці падобнай у творчасці, галоўнае, рабіць сваю справу шчыра, так, як просіцца з сэрца.
Э. А. – Не сакрэт, што многія маладыя паэты сёння ў сваіх творах ужываюць так званую ненарматыўную лексіку. Як вы лічыце, што гэта – даніна часу, модзе, імкненне да літэпатажу ці адсутнасць паэтычнага густу?
Н. К. – Я не маю нічога супраць. Але, па шчырасці, вельмі рэдка можна сустрэць верш, дзе ненарматыўныя лексіка гучала б арганічна. Часцей за ўсё гэта чапляе слых і падаецца эпатажам, жаданнем вылучыцца. Магчыма я памыляюся. Але сама я пакуль што заўжды магла знайсці іншыя словы для самавыражэння, якія мне падаюцца больш глыбокімі, тонкімі і цікавымі, чым ненарматыўныя. Час усё паставіць на свае месцы. Дарэчы, у прозе сітуацыя зусім іншая, там я цалкам прымаю любую лексіку, але ж проза – выспа зусім іншага кшталту, якая паэзіі не радня.
Э. А. – “Цябененамацвальная далячынь” , “ягадная моўч”, “бездарогая пушча” і г. д – гэта вашыя аўтараскія новасловы. Ужыванне ў вершах лексічных новатвораў для вас – самамэта, стыхійны працэс ці натуральная з’ява?
Н. К. – Самамэта – гэта несур’ёзна, я такім не займаюся. Важна, каб гэта быў натуральны працэс. Так што я стараюся выкарыстоўваць наватворы ў крайнім выпадку, калі гэта сапраўды адзіна магчымы варыянт для перадачы сэнсу. Да таго ж я не бачу ў маіх словах нічога вельмі новага, усё гэта даволі празрыста, як мне падаецца, і патэнцыйна ў нашай мове можа быць, бо не супярэчыць ейным агульным законам.
Э. А. – Каго з сучасных беларускіх паэтаў вы лічыце сваёй “раднёй па духу”?
Н. К. – Проста любых мне і цікавых паэтаў многа. Ажно складана пералічыць, але яны ўсе вельмі розныя і кожны са сваёй манерай, а роднага мне, менавіта роднага па духу… Здаецца, я ўсё яшчэ яго чакаю.
Э. А. – Якую музыку вы любіце слухаць? Ці спрабавалі вы сябе ў жанры песні?
Н. К. – Я шалёна люблю музыку, самых розных жанраў. І спяваць вельмі люблю, але ўсур’ёз гэтым заняцца так і не атрымалася, а цяпер ужо і часу няма, хаця мара такая ёсць. У дзяцінстве я заўсёды выступала з песнямі, дзе толькі можна, праўда сама так і не напісала ніводнай.
Э. А. — Хто з айчынных выканаўцаў вам даспадобы?
Н. К. – Троіца, Зміцер Вайцюшкевіч, Андрэй Мельнікаў, Серебряная Свадьба – гэта першае, што прыходзіць у галаву. А ўвогуле спіс може працягвацца доўга…
Э. А. – Хрыстос. Алах. Буда… Ваш паэтычны Бог – шматаблічны… Хто або што з’яўляецца сімвалам вашай веры?
Н. К. – Я думаю, Госпад – вельмі таленавіты і тонкі мастак, раз задумаў і стварыў нашыя культуры такімі разнастайнымі і шматаблічнымі. Усе гэтыя шляхі да Ісціны, якою Ён ёсць, усе гэтыя імёны Бога, што ёсць на свеце, – гэта, мабыць, дзеля таго, каб нам было не сумна жыць, каб стварыць нейкую інтрыгу на Зямлі. Таму я не бачу ніякай супярэчнасці ў тым, каб выкарыстоўваць то тое, то іншае найменне ці сімвал. Хаця сама я хутчэй магу назваць сябе закаханым монатэістам. Я з павагай і цікавасцю вывучаю розныя традыцыі і пісанні, але мяне ўсё ж выгадавала Біблія, усё астатняе – дапаўненні і ўдакладненні.
Эдуард Акулін
спецыяльна для Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны
спецыяльна для Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны
tbm-mova.by