Альгерд Бахарэвіч, чый новы раман “Шабаны” выходзіць сёння, пагадзіўся даць нам інтэрв’ю. Ці ёсць Альгерд палітуцекачом, чым зарабляе на жыццё, як ён атрымаў у твар ад абаронцаў Купалы, як выжыў у “Шабанах”, чаму збег ад аднаго выдаўца да іншага, якія ахвяры ён прыносіць літаратуры, калі пачаліся і калі скончацца цёмныя часы, хто першым чытае яго раманы і чаго нам чакаць ад новай кнігі? Адказы — у інтэрв’ю Альгерда Бахарэвіча для budzma.org.
— Чаму ты выдаеш раман ў “Галіяфах”? Логвінаў не пакрыўдзіўся, калі ты сышоў?
— Зміцер Вішнёў зрабіў мне прапанову, ад якой я не змог адмовіцца. Але ніякіх крыўдаў няма. У мяне добрыя адносіны з абодвума выдаўцамі. Раней я і праўда “выходзіў” у Логвінава, але гэта ўжо другая кніжка ў “Галіяфах”. Вырашыў папрацаваць з іншым выдаўцом, гэта нармальная з’ява. І зусім не выключана, што наступная мая кніжка выйдзе ў Логвінава, а потым — зноў у “Галіяфах”. Хачу дадаць, што Зміцер — мой стары сябар, мы з ім знаёмыя яшчэ з часоў першай “літаратурнай рэвалюцыі” пачатку дзевяностых. Ігара я ведаю трошкі менш, але спадзяюся, што будзем супрацоўнічаць.
— Ты зарабіў на выданні кніжак што-небудзь, хоць сто даляраў? Можа, агучыш суму?
— Не, сумы агучваць не буду, гэта вельмі прыватная справа. Але з кожнай прададзенай кніжкі я атрымліваю працэнт. І сума, якая атрымалася ў выніку, даўно перасягнула мяжу ў сто даляраў, бо кніжак я выдаў шмат. Наогул на дадзены момант я зарабляю толькі тым, што пішу. Я даўно ўжо, мусіць, гадоў сем, нічога не раблю бясплатна. І кожнае слова, напісанае мной, прыносіць мне грошы. Усё большыя і большыя. Акрамя стварэння кніжак я пішу для Радыё “Свабода” “Гамбургскі рахунак”, вяду калонку для чэшскага часопіса “Гост” — “Дзённік пісьменніка”. Потым ёсць такая рэч, як пераклады, яны таксама прыносяць грошы. Нарэшце, існуюць літаратурныя чытанні — я проста еду і чытаю тое, што напісаў. І, безумоўна, усё гэта аплачваецца. Пра мяне ходзяць чуткі, што я палітуцякач, што жыву на гранты… Хачу падкрэсліць, што гэта лухта. Калісьці я сапраўды атрымліваў розныя замежныя стыпендыі, але палітуцекачом ніколі не быў і не атрымаў за сваё жыццё ніводнага гранту. Цяпер я зарабляю толькі літаратураю.
— Пытанне пра тваю пісьменніцкую ідэнтычнасць. Я нядаўна бачыў візітоўку аднаго паважанага пісьменніка. На ёй было напісана імя, прозвішча і слова “паэт”. А што б ты напісаў на сваёй візітоўцы?
— Я ненавіджу візітоўкі, у мяне ніколі іх не было і не будзе. Што да тэмы, то калі на візітоўцы напісана “паэт”, гэта выглядае смешна. Гэта гучыць вельмі пафасна. Але калі б я казаў пра сябе, я б сказаў, што я, Альгерд Бахарэвіч, — беларускі пісьменнік. Я маю права так казаць, гэта мой асноўны занятак, я не ўкладваю ў слова “пісьменнік” пафасу. Я проста пазначаю сваю прафесію… чаго тут саромецца.
— Ты сказаў, што ты беларускі пісьменнік. “Беларускі” тут важнае слова?
— Так. Магчыма, каб я жыў у Беларусі, гэта не было б так істотна, але мне важна паказаць, што, жывучы ў Гамбургу, я застаюся менавіта беларускім пісьменнікам, бо не выракся сваёй нацыянальнай ідэнтычнасці. У наш час, калі ёсць інтэрнэт, можна жыць дзе заўгодна. І прыкладна ўяўляць сабе, што адбываецца на радзіме. Прыкладам, я чытаю ўсю сваю фрэндстужку і здагадваюся, што тут змянілася, пра што тут людзі думаюць. Да таго ж я два-тры разы на год бываю ў Беларусі. Праўда, у кожны прыезд сюды я пачуваюся хутчэй такім сабе інтурыстам. Прыехаў, паглядзеў, паехаў… У чымсьці я сапраўды зрабіўся ахвярай. Я страціў адчуванне карэння, адчуванне таго, што ты ўрос у гэтую зямлю, што куды б ты ні пайшоў, яна цябе ўсё роўна верне на месца. Гэтага ў мяне цяпер няма. Я пачуваюся чалавекам без карэння. Я б хацеў падкрэсліць, што людзі, якія жывуць у Беларусі, якія нікуды не з’язджалі, будуць мець права сказаць, калі скончацца цёмныя часы: “Я ў гэты час быў тут. Я перажыў гэта. Цяпер мая радасць чыстая і заслужаная. І я маю права святкаваць перамогу”. І калі цёмныя часы скончацца, я таксама буду святкаваць перамогу. Але, мабыць, не адчую ўсяго таго, што адчуюць яны. І гэта страшна.
— Што да цёмных часоў… ты пісьменнік-аптыміст ці песіміст?
— Я не мыслю ў такіх катэгорыях, гэта спрошчаны погляд. “Усё будзе кепска”, “Усё будзе добра” — я стараюся не рабіць ніякіх высноваў. Мне падабаецца пісаць: пра людзей, якіх я бачыў, якіх прыдумаў, падабаецца да драбніцаў прадумваць сваіх персанажаў. Я не хачу выглядаць нейкім прарокам, я занадта слабы для гэтага. Я проста хачу паставіць словы ў тым парадку, у якім яны будуць выглядаць прыгожа і ў якім яны яшчэ ніколі не стаялі. Пішу тэксты я звычайна так. Спачатку прыдумляю, пра што будзе тэкст, прадумваю нейкую кампазіцыю. Але для мяне важней не “пра што”, а “як”. Самае цікавае тое, што адбываецца падчас пісьма, у працэсе “абрастання тэксту скураю” — звычайна ў выніку атрымліваецца не тое, што планавалася спачатку. То бок калі ты пачынаеш думаць пра тое, як усё напісаць, гэта змяняе першапачатковую задуму. Змяняецца і сам “шкілет”, змайстраваны табой. Я хутчэй канструюю свет, чым вяду чытача да чагосьці. Разумееш, пра што я?
— Дык у што ты верыш? У Бога верыш?
— Я не магу сказаць, што я не веру зусім, але чалавек я не рэлігійны, не веру ў рэлігію як у нейкую неабходную чалавеку кантору, як у вышэйшую інстанцыю, без ухвалы якой жыццё робіцца немагчымым. Наогул я веру ў дзве простыя рэчы: у любоў і ў творчасць. Гэта самыя файныя рэчы на зямлі. Вось у іх я веру, бо калі ў іх не верыць, то і сэнсу ў існаванні няма. Але любоў і творчасць я разумею ў вельмі шырокім сэнсе. Магчыма, мяне можна назваць эпікурэйцам, я шукаю ў жыцці задавальненне — і знаходжу яго ў творчасці і ў любові.
— Уявім, што ты маеш сусветную славу і вялікія грошы. Ты б пісаў далей?
— Ніколі не задумваўся. Мне здаецца, не. Але мне вельмі цяжка ўявіць сябе ў такой ролі. Я спрабую ўявіць — і не магу. Відаць, лёс такі — заставацца бедным беларускім пісьменнікам з чорнымі ад тытуню пазногцямі, які бадзяецца па чужыне, такім вось маркотным, картавым, заікастым, нелюдзімым Алежкам, які апантана піша, выпівае не ў меру, не ведае, што будзе заўтра, і шукае любові, творчасці і свабоды. Я сабе лепшай долі ніколі не хацеў. Яшчэ ў школе вырашыў, што буду пісаць, і ніколі з гэтай дарогі не збочваў.
— Напэўна, у школе ў цябе былі аднакласнікі, якія паспелі зарабіць шмат грошай? Зайздросціш ім, лічыш сябе паспяховым на іх фоне?
— Ведаеш, шчыра скажу: я нікому не зайздрошчу. Асабліва пісьменнікам. Я не ведаю, якога беларускага пісьменніка можна лічыць паспяховым. Такіх няма. Ды і сам панятак поспеху вельмі абстрактны. Я проста жыву так, як мне падабаецца. Адна з галоўных ісцінаў, якія я для сябе адкрыў за пражытыя гады, гучыць так: ніхто не пражыве тваё жыццё за цябе. Я проста хачу займацца літаратурай і іду, дарэчы, на вялікія ахвяры, каб працягваць ёю займацца..
— Якія ахвяры?
— Напрыклад, я не дазваляю сабе адпачынкаў. У кожнага чалавека мусіць быць адпачынак, але ў пісьменніка яго няма. Кожную секунду жыцця уключна са сном ты фактычна займаешся літаратурай. Пракручваеш сюжэты, падбіраеш словы, каб іх расставіць у правільным парадку, пакутуеш праз гэта. І радуешся, калі атрымліваецца — і гэта шчасце. Шчасце адкрыцця, шчасце, што ты зрабіў нешта, што да цябе яшчэ ніхто ніколі не рабіў. Але ёсць і пакута, калі ты шукаеш і не можаш знайсці, калі чакаеш натхнення, а яно не прыходзіць.
— А калі б гэты “заікасты Алежка” прачытаў тваё інтэрв’ю, у якім вядзецца пра шчасце творчасці, пра ахвяры, яму б было смешна?
— Я думаю, ён бы ўсміхнуўся, магчыма, іранічна, але ў ягоным сэрцы не было б пагарды або нянавісці.
— Ты стаў тым, кім хацеў?
— Я мусіў за гэтыя гады напісаць больш і лепш. Сваю найлепшую кнігу я яшчэ не напісаў і не ўпэўнены, што напішу калі-небудзь. А ў кагосьці гэта атрымаецца. Для мяне самае важнае тое, што я маю свабоду. Бо творчасць — і ёсць свабода. Калі ты не зважаеш на штучныя перашкоды. Ты вольны, ты можаш сказаць усё, што хочаш, і ніхто цябе не будзе стрымліваць.
—Тое, што ты робіш для Радыё “Свабода”, — гэта творчасць ці свабода?
— Гэта і творчасць, і свабода адначасова. Мяне ніколі ў жыцці не крэсліў ніводзін рэдактар. У гэтым плане я цнатлівы чалавек. Рэдактары ўсё жыццё займаюцца толькі тым, што чысцяць мае тэксты ад русізмаў, папраўляюць граматыку — у іх чыста тэхнічная праца, а мая мова не бездакорная.
— А як ты пачаў пісаць па-беларуску? Скуль гэта ўзялося?
— Я з рускамоўнай сям’і, але цікава, што мова маёй бабулі, якая пасля вайны пераехала ў сталіцу з вёскі на Міншчыне, да канца яе жыцця была хутчэй беларуская. Што ж да мяне, то ў канцы 80-х я захварэў на беларушчыну, адкрыў для сябе беларускі космас, зразумеў, што там ёсць месца для мяне як для чалавека, які нарадзіўся на гэтай зямлі. З таго часу беларуская мова для мяне — асноўны сродак камунікацыі, мова, на якой я гавару, думаю, на якой бачу сны, на якой пішу, на якой выхоўваю дачку. Па-расійску я размаўляю толькі з людзьмі, якія прыехалі ў Нямеччыну з Расіі.
— Адзін сучасны пісьменнік казаў, што ён за беларускую мову жыццё аддасць, а ты б аддаў?
— Гэта крытычная сітуацыя з выбарам або — або. Маё жыццё належыць не толькі мне. У мяне жонка, дачка. Калі б я быў адзін — аддаў бы. Але я не адзін… Праўда, гаварыць — гэта адно. Я магу зараз сказаць, што аддаў бы, а потым высветліцца, што, трапіўшы ў сапраўды крытычную сітуацыю, скажу, перасіліўшы сябе: “О, великий, могучий! Только ты!” Усе мы майстры сказаць, але калі апынаемся ў сітуацыі, дзе на карту пастаўлена ўсё, “усё альбо нічога”, перад выбарам, мы часта забываем чамусьці, што мы казалі. У чым я абсалютна ўпэўнены: нават калі я буду адзіным на зямлі беларускамоўным чалавекам, я ўсё адно буду размаўляць па-беларуску.
— Ходзяць чуткі, што перад уручэннем “Гедройца” табе далі ў твар…
— Гэта адбылося адразу пасля цырымоніі. Незнаёмы чалавек, які падышоў да мяне, абраў найлепшы для сябе момант: я акурат размаўляў па тэлефоне. У адной руцэ ў мяне быў тэлефон, у другой — кветкі, пад пахаю — торба. Ён падышоў і прамовіў нешта кшталту “За Купалу ты яшчэ адкажаш” і пяшчотна пагладзіў мяне кулаком. Гэта прагучала не як абвінавачанне, а як папярэджанне. І гэта не быў удар — ён проста дакрануўся да маёй скулы… Калі б я атрымаў кулаком у твар, дык па мне гэта цяпер было б відаць. І ўсё, ён проста ўцёк. Не ведаю, хто гэта быў, але ён падобны да тыповага такога беларускага барда. Выгін гітары жоўтай і ўсё такое…
— Ходзіш цяпер і азіраешся?
— Абсалютна вольна хаджу па Мінску, нікога не баюся. Мне баяцца няма чаго. Я не зрабіў нічога, за што было б сорамна.
— Што даў табе той канфлікт, як ты яго ацэньваеш?
—Я ўдзячны “Гамбургскаму рахунку” — ён раскрыў мне вочы, рэакцыя на яго паказала, што людзі, якіх я раней прынамсі паважаў, лічыў прафесійнымі літаратарамі, якія ўмеюць адрозніць кепскія тэксты ад добрых, — насамрэч слепаглуханямыя што да літаратуры. У чалавека, які лічыць паэму Купалы “Над ракой Арэсай” неблагой мастацкай рэччу, — праблемы з густам, праблемы з разуменнем таго, што такое літаратура. Гэтыя людзі раскрылі сваю сапраўдную сутнасць. Але са сваёй дарогі я не збочу: чаго ў мяне дакладна няма, дык гэта страху. Уся гэта зімовая істэрыя на мяне падзейнічала толькі ў тым плане, што я пазбавіўся апошніх ілюзій. Раней я яшчэ верыў у разуменне, у магчымасць дыскусіі… Замест дыскусіі я атрымаў толькі хамства, паклёпы.
— Абстрагуючыся ад сітуацыі… Такое было заўсёды і ўсюды, ці беларуская літаратура ў гэтым сэнсе выключэнне?
— Гэта праблема тых грамадстваў, якія не даспелі да свабоды. Грамадства мусіць прайсці доўгі шлях, каб дыскусія зрабілася магчымай. Беларусы гістарычна заўсёды ўхіляліся ад канфліктаў. Скажам, немцы. Падзеі сярэдзіны мінулага стагоддзя дапамаглі ім выпрацаваць культуру дыскусіі, выпрацаваць у сабе талерантнасць. Беларусы ж за апошнія гады развучыліся радавацца за іншых. У беларусаў з’явілася дурная зайздрасць, якая паўстае там, дзе яе быць не павінна. Вакол “Гамбургскага рахунку” было напісана шмат файных тэкстаў. Напрыклад, “Цёмная камора белліту” і “Залатая мумія”. Канфлікт паказаў, што тут шмат нявыказанага, а адна з задачаў пісьменніка — знаходзіць балявыя кропкі і націскаць на іх, націскаць, націскаць, націскаць. І яшчэ адна з задачаў — выказваць тое, што іншыя людзі ці не могуць сказаць (бо няздольныя), ці баяцца.
— Ты казаў пра балявыя кропкі. Можаш назваць пайменна тых, якім не месца ў беларускай літаратуры?
— Я чорных спісаў складаць не буду. Я ўсё ж пісьменнік і мушу біць па балявых кропках не пайменна, а неяк інакш.
— Дык ці ёсць усё ж святыя імёны ў беларускай літаратуры?
— Святога для мяне сапраўды няма. Крытычна гаварыць можна пра ўсіх. Пра мяне, пра класікаў. Я стараюся вучыцца ў старых майстроў. Для мяне ёсць тры кіты, на якіх стаяла і стаіць літаратура, — Набокаў, Кафка і Джойс. У кожнага з іх можна павучыцца, а пераймаць іх немагчыма. Убога выглядае пісьменнік, які пераймае Набокава, але ў Набокава можна павучыцца. Я шмат у яго ўзяў у сваім стаўленні да мовы, да слова.
— Табе не здаецца, што ў вачах паасобных крытыкаў ты тым і займаешся, што пераймаеш названых пісьменнікаў?
— Не, я гэтым не займаюся. Божа, як бы выглядалі мае тэксты, калі б я пачаў гэтым займацца! Можа быць, падыход да літаратуры ў мяне блізкі да набокаўскага. Таксама смешна. У чым перайманне? Я не бачу…
— Ты не хацеў даваць вуснае інтэрв’ю, прапануючы пісьмовае. Чаму так?
— Я хачу гаварыць так, як я пішу, але гэта нерэальна. Я хачу чуць добра, дакладна і прыгожа сфармуляваныя пытанні, хачу адказваць на іх прыгожа, каб усё было як у кніжцы. Мне хочацца ўпарадкоўваць. А гавару я кепска, баюся гаварыць. Калі ты пішаш або гаворыш, ты бярэш на сябе адказнасць за свае словы.
— Ты сур’ёзна ставішся да таго, што пішаш? Гэта змяняе свет?
— Усё змяняе свет, усё сказанае, прамоўленае, напісанае змяняе свет. Пытанне, у які бок.
— Што тады мяняюць два словы не ў тым парадку?
— Калі я бачу, што ў тэксце нешта стаіць не так, мне гэта на фізічным узроўні непрыемна. Гэта хвароба, я хворы на літаратуру, але я не ведаю ў жыцці занятку больш цікавага.
— Ты шмат пішаш і выдаеш. Ёсць нейкія сакрэты, нейкі графік пісання?
— Графіка няма. Па-рознаму бывае. Добра атрымліваецца тады, калі я застаюся адзін.
— А сям’і шмат увагі надаеш?
— Я шчаслівы чалавек, у мяне ў сям’і цудоўнае ўзаемаразуменне, жонка мяне падтрымлівае. У канцы 90-х мая жонка Ксенія, у дзявоцтве Брэчка, пісала вершы, шмат публікавалася, на яе ўскладалі вялікія надзеі. Таму мы інакш проста не ўяўляем нашае існаванне: літаратура і творчасць заўсёды былі з намі. Калі мы з’ехалі ў Нямеччыну, яна ў чымсьці, як любая жонка пісьменніка, прынесла сябе ў ахвяру, але нашае жыццё — гэта існаванне змоўнікаў супраць свету. Я не паказваю ёй недапісаных тэкстаў, але яна мой першы чытач. Як правіла, ёй падабаецца. Не ведаю, наколькі яна шчырая ў гэтым, але думаю, што шчырая, бо была б яна няшчырая, дык наўрад ці б пражыла са мной столькі часу.
— Што яна сказала, калі прачытала “Шабаны”?
— Не помню канкрэтных словаў. Яна звярнула маю ўвагу на некалькі месцаў, якія, на яе думку, атрымаліся не надта. Дзесьці пахваліла. За што я ёй вельмі ўдзячны — яна чытае вельмі ўважліва і звяртае маю ўвагу на месцы, якія прапускаюць рэдактары.
— Раскажы пра новы раман. Што нас чакае ў “Шабанах”?
— Я напісаў пра тыя “Шабаны”, якія ведаў, але не толькі пра мінскія Шабаны. Мяне цікавіў феномен Шабаноў у свеце. У кнізе ёсць і гамбургскія Шабаны, ёсць і Шабаны, якія існуюць у іншых гарадах. Што да формы, то “Шабаны” — раман; для мяне гэта значыць, што кніга мусіць быць усёахопнай.
Кніга атрымалася настальгічная. Бо Шабаны знікаюць і ніколі ўжо не вернуцца, Шабаны майго дзяцінства, майго юнацтва. Кніга мае падзагаловак “Гісторыя аднаго знікнення”, але знікненняў у ёй шмат. Саступае месца гораду, знікае вёска Шабаны. Знікаюць людзі, знікае дзяцінства, знікае Радзіма. Гэта кніга пра немагчымасць вяртання. Тое, што я з’ехаў, дапамагло мне зразумець, што вярнуцца немагчыма. Бо ў тую Беларусь, з якой я з’язджаў, я ўжо ніколі не вярнуся. Раман прасякнуты адмысловай шабаноўскай тугою і шабаноўскім туманам. Яшчэ ў ім шмат эротыкі, можа быць, парнаграфіі. У той жа час гэта палітычная кніга, у якой шмат хто пазнае беларускія рэаліі. І магчыма, ясней сабе ўявіць, калі пачаліся цёмныя часы і калі яны могуць скончыцца.
— Чаму Шабаны? Ты там наогул быў?
— Я ў Шабанах пражыў 18 гадоў, нідзе, ні ў адным месцы на гэтай планеце, я не жыў так доўга. Там я хадзіў у школу, там прайшло маё юнацтва, там жывуць мае бацькі.
— Як ты выжыў?
— Я быў такім даволі ціхім, інтэлігентным хлопчыкам. Прэнтам у галаву нікому не біў. У нас была такая свая кампанія, мы слухалі не тую музыку, што ўсе навокал, шмат чыталі. Нас любілі настаўніцы па літаратуры. Калі ты там жывеш, цябе так ці інакш трымаюць за свайго, проста ты займаеш нейкае месца ў іерархіі…
— І якое месца вы займалі?
— Асобнае месца, бо не скажу, што нашую маленькую кампанію пераследавалі. У нас было проста мала пунктаў судакранання з іншымі.
— Ты не хлусіш? Не білі вас?
— Не, ну бывала. Розныя людзі сустракаліся. Шабаны не маналіт. Як паўсюль, там ёсць цудоўныя, цікавыя людзі. Дый звычайныя гопнікі, якія там жывуць — у іх жа хоць раз у жыцці, але ўзнікалі творчыя памкненні. Нават з такімі людзьмі можна знаходзіць агульную мову, нейкае падабенства сяброўства ўзнікае, інтарэс адно да аднаго. Да мяне быў інтарэс: спісаць, спытаць там нешта.
— У рамане адлюстраваная рэальнасць ці твая інтэрпрэтацыя яе?
— Інтэрпрэтацыя. Я не веру, што слова “рэальнасць” мае нейкі сэнс. Што такое рэальнасць? Сёння яна адна, заўтра — іншая. Я люблю выдумляць, але ў кнізе шмат аўтабіяграфічнага. Я выкарыстаў шмат шабаноўскіх дэкарацыяў, сітуацыі з жыцця. Гэта аўтабіяграфічная кніга: ніколі я не пісаў настолькі шчыра пра сябе. Настолькі не адкрываўся перад чытачом.
— Ты ведаеш, для каго гэты раман?
— Так. Чытача трэба добра ўяўляць, не трэба выпускаць тэксты ў пустату. Я для сябе вырашыў даўно: я пішу кнігі для такіх, як я. Можа быць, для сябе ў першую чаргу. Але калі гэта цікава чытаць чалавеку, блізкаму па светапоглядзе, па стаўленні да жыцця, — цудоўна. То бок я не хачу сказаць, што вось я сам па сабе, эстэт, і мне чытач не патрэбны. Гэта лухта, такога не бывае, усе пішуць для кагосьці. Канкрэтна я шукаю людзей, падобных да мяне.
— Кажуць, што ў тваіх раманах бывае слабы фінал. Што гэтым разам?
— Я стараўся; як атрымалася — меркаваць чытачу. Наогул я лічу, што ў маіх тэкстах шмат недахопаў, і згодны наконт канцовак: напэўна, яны ў мяне атрымліваюцца горш за ўсё. Але мне падаецца, што я зрабіў усё файна.
— А табе не падаецца, што слабыя фіналы — гэта праблема таго, што ты канструюеш свой свет, а не вядзеш чытача да чагосьці канкрэтнага?
— Магчыма, я падумаю пра гэта.
— Ёсць кніга, за якую табе цяпер сорамна?
— Я б перапісаў усе свае кнігі, што выходзілі раней. Такое адчуванне, што я занадта спяшаўся, што я набудаваў зашмат. Бо ты спяшаешся сказаць, калі ў цябе ёсць што сказаць. Ты заўсёды спяшаешся аслупаваць месца: “Гэта сказаў я, а не хтосьці іншы”. Бо літаратура ўжо колькі стагоддзяў існуе, паўтарыцца вельмі лёгка. І калі ў мяне ўзнікае адчуванне, што я напісаў штосьці, чаго яшчэ ніхто не пісаў, я хачу як мага хутчэй паказаць, што я гэта зрабіў. Таму кожны раз, калі я дасылаю рукапіс у выдавецтва, я падганяю, падганяю, бо баюся, што з’явіцца нехта таленавіты і скажа раней за мяне.
— Баішся моладзі?
— Не тое каб баюся, але бачу ў ёй блізкага моцнага канкурэнта, які пагрозліва дыхае. Наогул, у беларускай літаратуры за апошнія гады з’явілася вельмі шмат цікавых маладых аўтараў.
— І апошняе: што чакае нас на імпрэзе?
— Там буду я ў белай кашулі. Сяргею Шупу забаронены ўезд у Беларусь, таму я буду весці адзін, сам-насам з гледачамі дзве гадзіны. Звычайна на прэзентацыях я трошачкі “адкрываюся”, падымаю крысо спадніцы, паказваю, так бы мовіць, каленку на імгненне. У параўнанні з маімі ранейшымі прэзентацыямі будзе цікавей, будзе ісці цікавы візуальны шэраг, зроблены маімі сябрамі, будзе музыка. Галоўны сюрпрыз будзе ў тым, што я пакажу тое, чаго ніколі яшчэ не паказваў.
Гутарыў Андрэй Адамовіч, фота Аляксандр Ждановіч.
