• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
24.08.2018 | Замежжа Спорт

Ірландыя: нацыянальны спорт супраць англійскай экспансіі

А вы калі-небудзь былі на Брытанскіх выспах і ў Ірландыі? Сутыкаліся з прыхільнікамі спорту з тых краёў?

Самае цікавае з майго асабістага досведу — гэта сапраўднае ўсведамленне таго, што спорт, у прыватнасці камандныя гульні, для брытанцаў і ірландцаў значыць нашмат больш, чым для астатніх еўрапейцаў і асабліва для жыхароў рэгіёна экс-СССР.

У гэтым плане мы, беларусы, у большасці сваёй, падаёмся людзьмі з іншай планеты.

А калі я вам скажу, што ірландцы выкарыстоўвалі спорт у барацьбе з англійскімі ўплывамі, і ў часы барацьбы за незалежнасць Ірландыі нацыянальныя віды спорту набылі і заваявалі папулярнасць, якой не маюць лакальныя камандныя гульні ў сённяшнім глабальным свеце?

Каб разабрацца, варта зразумець значнасць спорту на Брытанскіх выспах

Вывучаючы гісторыю развіцця камандных відаў спорту, лёгка ўсвядоміць: гульні з мячом (розных памераў і формаў) развіваліся і былі найбольш папулярнымі ў сучаснай Італіі, Брытаніі і Ірландыі.

Але так склалася гістарычна, што “вялікі брытанскі спартыўны свет” заваяваў усю планету.

Гістарычна папулярнасць спартыўных гульняў на выспах, напэўна, варта звязаць з асаблівасцямі менталітэту, які, застаўся ў спадчыну ад кельцкіх продкаў народаў, якія цяпер насяляюць Брытанскія выспы.

Screenshot_1

У ХІХ стагоддзі “спартыўная экспансія” закранула ўсе краіны Брытанскай супольнасці, дзе ў вялікай колькасці пражываюць нашчадкі перасяленцаў з выспаў. У Аўстраліі, Новай Зеландыі, ЗША, Канадзе спорт і цяпер значная частка грамадскага жыцця, а не проста забава.

Менавіта таму спартыўныя гульні з мячом як агульнанацыянальныя з’явы ў гэтых краінах выкарыстоўваюцца для фармавання грамадскіх кантэкстаў, аб’ядноўваюць ці раздзяляюць грамадства.

Напрыклад, каб зразумець феномен брытанскага футбольнага фанатызму і звязаны з гэтай з’явай гвалт пад час супрацьстаяння заўзятараў, варта зазірнуць у гісторыю спартыўных гульняў на выспах.

Да сённяшняга дня ў сельскай мясцовасці і невялічкіх мястэчках яшчэ захаваліся гульні з мячом, якія ў ХІХ стагоддзі трансфармаваліся ў сучасныя папулярныя. Гульні, якімі цяпер захапляюцца мільёны, у пачатку сваёй гісторыі адлюстроўвалі грамадскае жыццё ранняга сярэднявечча, калі адзін горад ці вуліца супрацьстаялі іншаму. І ў вялікія святы месцічы збіраліся разам, каб давесці сваё першынства сапернікам-суседзям.

 

Барацьба за незалежнасць і спорт у Ірландыі

Цяпер размова пра Ірландыю і пра тое, як ірландцы праз спорт намагаліся захоўваць у грамадстве сваю адметнасць і адрознасць ад ангельцаў.

Ірландскі нацыянальны ўздым праходзіў паралельна са станаўленнем і фармаваннем агульных правілаў брытанскіх гульняў з мячом (футбол, рэгбі і крыкет). У змаганні з моўнай, культурнай і спартыўнай уніфікацыяй патрыёты Ірландыі вырашылі, што з ростам папулярнасці брытанскіх камандных гульняў у сваім грамадстве варта змагацца “англійскімі метадамі”. Тым больш што ў Ірландыі было шмат гульняў, якія маглі прэтэндаваць на такую папулярнасць.

У сярэдзіне і другой палове ХІХ ст. у Англіі было створана некалькі асацыяцый, мэтай якіх было развіццё падобных адзін да аднаго відаў гульняў па адасобленых напрамках і розных правілах (футбол супраць рэгбі).

rugby

Рэгбі

Ірландцы паспрабавалі супрацьстаяць росту папулярнасці ў сваёй краіне англійскага рэгбі (1860-я гады) і арганізавалі Гэльскую атлетычную асацыяцыю. Мэтай арганізацыі была распрацоўка і ўніфікацыя правіл, арганізацыя рэгулярных спаборніцтваў па гэльскім футболе і хёрлінгу.

Менавіта ў гэты час ваенізаваныя групы паўстанцаў пачалі змаганне за незалежнасць краіны.
Партызанскія метады, якія праз няўдалы ход паўстання трансфармаваліся ў тэрарыстычныя, не прывялі да перамогі.

Але ўзброеная барацьба і культурнае і спартыўнае супрацьстаянне англійскай экспансіі далі плён: у грамадстве англійскія ўплывы зменшыліся. І ў 1921 годзе, пасля двухгадовай вайны за незалежнасць, Ірландыя стала свабоднай.

Як вы думаеце, якія самыя папулярныя спартыўныя гульні ў Ірландыі?

На сённяшні дзень менавіта нацыянальныя віды спорту самыя папулярныя ў Ірландыі і “спрачаюцца” з рэгбі ў Паўночнай Ірландыі (дзе палову насельніцтва складаюць нашчадкі брытанскіх каланізатараў ці тыя, хто лічыць сябе брытанцам).

У большасці недасведчаных турыстаў альбо людзей, якія кантактуюць з ірландцамі, выклікае шок, што найбольш папулярнымі відамі спорту ў краіне з’яўляюцца менавіта нацыянальныя гульні, пра якія ва ўсім свеце вельмі мала вядома.

Ірландыя, дзе амаль поўнасцю знікла свая мова, за кошт развіцця і папулярызацыі ў тым ліку нацыянальных відаў спорту даводзіць сваю адметнасць, падтрымлівае ў народзе супольную самасвядомасць.

Гэльскі футбол

Гэльскі футбол

Здаецца, гэта самы ўнікальны выпадак у сучаснай гісторыі, калі ў краіне, настолькі інтэграванай у глабальны свет, нацыянальны спорт з’яўляецца адным са слупоў, на якім трымаецца нацыянальная самасвядомасць.

За кошт таго, што ў спаборніцтвах GAA (Гэльскай атлетычнай асацыяцыі) удзельнічаюць толькі аматары-спартсмены, клубы, нават у самых невялікіх мястэчках, могуць прэтэндаваць на поспех у нацыянальных спаборніцтвах. Больш за тое, мясцовыя каманды робяцца пунктамі кансалідацыі супольнасцяў, грамадскай актыўнасці.

Паводле спецыяльнага рашэння брытанскага парламента ад 1920 года, каманды з Паўночнай Ірландыі па нацыянальных відах спорту ўваходзяць у агульнаірландскую структуру.

Такім чынам, паўночныя ірландцы і ірландцы разам удзельнічаюць у аб’яднаных чэмпіянатах па гэльскім футболе і хёрлінгу, а англійскія гульнявыя віды могуць пазайздросціць колькасці аматараў.

Безумоўна, навідавоку канкурэнцыя і сапраўдны антаганізм паміж мясцовымі і “імпартнымі” відамі спорту. Спартыўныя аб’екты для нацыянальных гульняў часта адмаўляюць камандам па футболе ці рэгбі ў правядзенні матчаў ці выстаўляюць вялікія цэны на арэнду. Найбуйнейшы спартыўны аб’ект Ірландыі — Croke park у Дубліне (на 90 тыс. гледачоў) —прымае толькі матчы па гэльскім футболе і хёрлінгу.

Хёрлінг

Хёрлінг

Самы буйны рэгбійна-футбольны стадыён — дублінскі Aviva Stadium (52 тыс. месцаў).

Гэтыя лічбы ў поўнай меры адлюстроўваюць інтарэс гледачоў. Ірландцы галасуюць колькасцю і “рублём” за свой спорт і аматараў-спарстменаў. Неверагодна для любой іншай еўрапейскай краіны!

Унікальны прыклад кансалідацыі нацыі, падзеленай мяжой вакол нацыянальных, ды яшчэ такіх папулярных на выспе, відаў спорту.

Ірландцы ў часы змагання за незалежнасць ад Брытаніі ў сферы спорту абралі шлях, пабудаваны на антаганізме і супрацьпастаўленні ўплывам акупантаў. У адрозненне ад народаў, якія праз сусветна папулярныя віды гульняў даводзяць сваю значнасць і будуюць супольнасць (прыклад новазеландцаў), ірландцы ў пэўным сэнсе пайшлі на “ізаляцыю”, якая стала адметнасцю і паспрыяла кансалідацыі нацыі і ірландскай супольнасці ў Паўночнай Ірландыі.

Аляксей Гайдукевіч, спартыўная ўстанова “Рэгбі Юніян”

Глядзіце таксама:

Поспехі Ісландыі ў футболе – заслуга моцнай грамадзянскай супольнасці

Аматарскі спорт як стымуляцыя грамадскай актыўнасці

Новая Зеландыя — супольнасць, аб’яднаная спортам

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду

Яго называлі пратэжэ экс-міністра культуры Юрыя Бондара, піша Наша Ніва. minsknews.by Культуролаг Павел Сапоцька, які з’яўляўся дырэктарам Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь, пакідае...

valiancina_shauchenka
Грамадства

18-гадовы палітвязень узяў віну на сябе, але і яго сяброўку не вызвалілі. Зірніце, як ён малюе

Сярод чатырох соцень зняволеных за палітыку ў Беларусі — трое зусім маладых, 18-гадовых, піша Наша Ніва. Дваіх з іх, Сафію Малашэвіч з Мазыра і Ціхана Клюкача з Брэста, акурат цяпер...

valiancina_shauchenka
Мастацтва

Мастак з Плошчы пераменаў: Карціна «Ромка, выходзь» аб тым, каб хлопцы выходзілі гуляць у мяч, а не паміраць

Мастак Андрэй Дубінін кажа, што цяпер ён стаў актуальным, хоць не хацеў гэтага. Яго карціна аб расстрэлах 1937 году «Ноч паэтаў», што прагрымела некалькі гадоў таму назад, па сутнасці, стала успамінам...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Вольскі: «Яны ня хочуць, каб большасьць палюбіла іхні сьцяг, герб, лідэра»

Фармальны падыход. Прыйшоў яшчэ з СССР. Галачка стаіць, значыцца, усё зроблена. Насамрэч, можа быць усё, што хочаш — зроблена часткова, зусім не зроблена, але наяўнасць галачкі — упартая рэч, піша...

Апошнія навіны

    Грамадства
    29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду
    Грамадства
    18-гадовы палітвязень узяў віну на сябе, але і яго сяброўку не вызвалілі. Зірніце, як ён малюе
    Мастацтва
    Мастак з Плошчы пераменаў: Карціна «Ромка, выходзь» аб тым, каб хлопцы выходзілі гуляць у мяч, а не паміраць
    Грамадства
    Вольскі: «Яны ня хочуць, каб большасьць палюбіла іхні сьцяг, герб, лідэра»
    Мастацтва
    Палессе стане адной з сусветных пляцовак, дзе пройдзе конкурс мастакоў
    Грамадства
    «Выйшаў па цыгарэты і знік». Малады рэжысёр пяць месяцаў сядзіць на Валадарцы
    Грамадства
    У Мінскім раёне бацьку семярых дзяцей судзілі за бел-чырвона-белыя жалюзі
    Спорт
    Беларускіх футбалістаў зрабілі невыязнымі. «Каб захаваць дзяржаўныя грошы ў дзяржаве»
    Маё права
    Аўдыё пра забойствы і лягеры для пратэстоўцаў. Беларускія праваабаронцы зьвярнуліся ў ААН
    Спорт
    Škoda адмаўляецца спансіраваць ЧС па хакеі, калі ён пройдзе ў Беларусі
    Мастацтва
    У Полацку адкрылася выстава Канстанціна Вашчанкі
    Грамадства
    Лісты за краты. «Цісну рукі, абдымаю і веру ў хуткае вызваленне!»
    Грамадства
    Фазэль прызнаў, што зараз у Беларусі мала шанцаў прыняць ЧС па хакеі
    Грамадства
    Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ
    Праект Кірыла Стаселькі "Можам"
    «Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»

Афіша

  • 20.01 19:00Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава
  • 21.01 19:00Літаратурна-музычнае мерапрыемства “Мой Багдановіч”
  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: А зараз вернемся да нармальнага жыцця?
    • Запісы Зайцава — справа расійскіх нафтавікоў
    • Ад пракату «Доваду» да закрыцця кінатэатраў. Падводзім вынікі 2020 года ў беларускай кінаіндустрыі
    • Як у свеце адрэагавалі на візіт Рэнэ Фазэля да Лукашэнкі
    • «Словы мацней»: Аляксандр Памідораў чытае твор Зямы Піваварава

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM