• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
27.02.2009 |

6610

Каляды, Шчадрэц (Новы год) – самыя яркія і доўгачаканыя святы ў гадавым коле народных каляндарных абрадаў. Лічылася, што калі весела правесці пачатак Новага году, то ўвесь год будзе вясёлы і шчаслівы.

Кульмінацыя калядных абрадаў і чыннасцяў — абыход двароў групай калядоўнікаў 7 студзеня (калядны абыход) або 13 студзеня (шчадраванне). Склад калядоўнікаў мог вар’іравацца: у адных мясцінах хадзілі толькі хлопцы, у іншых – хлопцы і дзеўкі, або мужчыны і жанчыны.

Цэнтральнай асобай абыходнай групы была “каза” – сімвал Новага году, “новага сонца”. Згодна з тэкстам старажытнай песні, каза з казлянятамі хаваецца на гары, іх пераследуюць воўк з ваўчанятамі. Уратаваўшыся ад ваўка, каза трапляе да старога дзеда, які яе забівае: гэта ахвяра дзеля “адраджэння” сонца, надыходу Новага году.

Го-го-го, коза, го-го-го, сера,

Дзе ты рогі подзела?

На соль проела.

А соль дорога, а мера мала.

Под горою воўк з воўчэнятамі,

На горэ коза с козенятамі.

Выскочыў воўчок,

За козоньку цоб,

А воўчэнята — за козенята.

Выскочыў заец, стаў козу лаець:

Ты здзесь, козонька, не господыня –

Свойіх дзеток не покорміла,

Узела б серпок, нажала б снопок,

Покорміла б, поводзіла б

По сунічнічку, по бруснічніку.

Пошла б у тэ сэльцэ, у Міколаеўку,

У Міколаеўцы ўсе хлопцы-стрэлцы,

Позбіраліса, позмоўляліса,

Хочуць козу ўбіць, дай славу зробіць.

А я тых хлопцоў дый не боюса,

Только боюса старого дзеда,

Дзед як дасць у вушко – поцечэ юшка.

У групу калядных персанажаў маглі ўваходзіць таксама “дзед”, “конь” ці “кабыла”, “мядзведзь”, “воўк”, “жораў”, “бусел”, сарока”, “салдат”, “цыган”, “доктар”. Калядныя падарункі насіў “механоша”.

Першым у хату ўваходзіць “дзед”-павадыр, які вядзе за сабой “казу”. За імі ідуць музыка, механоша і ўся “світа”. “Каза” становіцца пасярод хаты, пры ёй павадыр, астатнія стаяць у парозе. Пахваліўшы гаспадароў, павадыр пачынае дражніць кіем “казу”, якая тут жа падае на зямлю, нібы памірае. Каб ажывіць казу, трэба яе задобрыць: што-небудзь падарыць. Гаспадары не шкадуюць пірагоў, сала, каўбасы, бо, вядома ж, калядная “каза” — сімвалічны гарант добрага ўраджаю ў наступным годзе.

Дзе коза туп-туп, там жыта сем коп.

Дзе коза рогом – там жыто стогом.

Зайшоўшы ў хату, калядоўнікі сыпалі зерне, здзяйсняючы рытуальны пасеў збожжа, які павінен быў забяспечыць поспех земляробчай працы, зычылі гаспадарам багатага ўраджаю, усякага дабрабыту, дачок пааддаваць, сыноў пажаніць. Атрымаўшы ад гаспадароў падарункі, калядоўнікі пераходзілі ў іншую хату.

Здымкі 2009 году, в. Пагост, Піншчына, серыя “Дахрысціянскія традыцыі”.

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Жаночы дзень 8 сакавіка: як ён з'явіўся і навошта ён патрэбны? 5 невідавочных фактаў

У гэтым годзе 8 сакавіка свет у 110-ы раз адзначыць Міжнародны жаночы дзень. У нашай краіне гэта адно з самых любімых і масава...

valiancina_shauchenka
Каляндар

Каляндар на 8–14 сакавіка. Што святкуем? Па чым сумуем?

Прапануем вам падборку знакавых датаў на тыдзень. Ёсць за што парадавацца, па чым пасумаваць, пра што задумацца. Кожная...

valiancina_shauchenka
Літаратура

Максім Знак піша ў СІЗА раман — гатовыя ўжо два тамы

Жонка сябры прэзідыума Каардынацыйнай Рады Максіма Знака, які амаль паўгода знаходзіцца пад вартай, распавяла «Белсату»...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Часопісаў, якія адмовіўся прадаваць «Белсаюздрук», за 2 дні прадалі больш, чым за месяц

Пасьля таго, як 5 сакавіка «Белсаюздрук» адмовіўся прадаваць папулярныя часопісы «Наша гісторыя», «Дуду» і «Асьцярожна,...

Апошнія навіны

    Гісторыя
    Жаночы дзень 8 сакавіка: як ён з'явіўся і навошта ён патрэбны? 5 невідавочных фактаў
    Каляндар
    Каляндар на 8–14 сакавіка. Што святкуем? Па чым сумуем?
    Літаратура
    Максім Знак піша ў СІЗА раман — гатовыя ўжо два тамы
    Грамадства
    Часопісаў, якія адмовіўся прадаваць «Белсаюздрук», за 2 дні прадалі больш, чым за месяц
    Краіна
    Жанчыны эпохі БНР: выхад з гістарычнага ценю
    Літаратура
    «Закахацца можна ў мужчыну ў электрычцы. Народзіцца дзясятак вершаў, а ён не дазнаецца пра гэта». Гутарка з пісьменніцай Раісай Баравіковай
    Музыка
    «Трудна сначала, прыятна патом». Гурт «РСП» расказаў пра сваю адседку і турэмны альбом
    Культура
    Уладзімір Цэслер прысвяціў новы твор беларускім жанчынам
    Гісторыя
    Алавянае войска. Як настаўнік з Гродна выкладае школьнікам гісторыю з салдацікамі і салідамі
    Культура
    Ціск на культуру: арганізатарам Moving Art Festival адмовілі ў пляцоўцы ў апошні момант. Усё пераносіцца
    Грамадства
    Родная мова цяпер — гэта штодзённы адзіночны пікет
    Замежжа Музыка
    Песню мегапапулярнага беларускага рэпера Алега ЛСП заблакавалі ў Расіі
    Грамадства Адукацыя
    У Гродзенскім універсітэце з прафесарам, які напісаў у жніўні адкрыты ліст Лукашэнку, не працягнулі кантракт
    Замежжа Кіно
    «Недарэчны трах, або Вар’яцкае порна» атрымаў галоўны прыз Берлінале
    Музыка
    Оперная спявачка, якая троліць чыноўнікаў і сілавікоў. Хто такая Маргарыта Ляўчук?

Афіша

  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • «Топи» vs «Сфагнум»: вельмі падобна, але...
    • «Складаю навіны ў крыжыкі». Мастачка сабрала пратэсты ў «Гісторыю беларускай выжыванкі»
    • «Асцярожна, тут могуць быць бчбэшнікі». Як у Купалаўскім прайшоў першы спектакль пасля прэзідэнцкіх выбараў
    • Звольнены дырэктар магілёўскага музея запусціў адукацыйную праграму на Youtube
    • Оперная спявачка, якая троліць чыноўнікаў і сілавікоў. Хто такая Маргарыта Ляўчук?

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM