Будзьма беларусамі!

31 мая ў Горках Магілёўскай вобласці прайшла прэзентацыя праектаў у межах праграмы “Разам да справы!”, якую ладзяць грамадская культурніцкая кампанія “Будзьма беларусамі!” і Школа маладых менеджараў SYMPA.

У канферэнц-зале моладзевага культурна-забаўляльнага цэнтра “Амфітэатр” сабраліся неабыякавыя жыхары горада, каб прапанаваць свае ідэі ў пашырэнні і паляпшэнні культурніцкай, грамадскай і сацыяльнай прасторы ці проста паслухаць і ацаніць, наколькі прадстаўленыя праекты запатрабаваныя і цікавыя самім гараджанам. У якасці экспертнага журы, якое не толькі можа даваць сваю ацэнку і рабіць крытычныя заўвагі, але і прапанаваць магчымыя варыянты рэалізацыі ідэй, на сустрэчы выступілі Юрый Стукалаў – кіраўнік магілёўскага Цэнтра гарадскіх ініцыятыў, каардынатар кампаніі “Будзьма беларусамі!” па Магілёўскім рэгіёне, і Таццяна Анташук – прадпрымальніца, трэнер у галіне дызайн-мыслення, кіраўніца праекта “SuperMonkeys”. Мадэратарам сустрэчы быў Аляксандр Агееў – выкладчык магілёўскага МДУ імя Куляшова, кандыдат гістарычных навук.

На суд горкаўцаў і экспертаў былі прадстаўленыя шэсць праектаў: праект “Вяртанне Горкам гістарычнага аблічча”, выстава здымкаў на сацыяльную і культурніцкую тэматыку “Фотафакты”, серыя майстар-класаў “Чары-мары”, сацыяльны праект “Утульны дом”, праект па адраджэнні народных абрадаў і нават праект па паляпшэнні здароўя людзей.

Усе праекты былі досыць канкрэтнымі і, па сутнасці, не надта складанымі ў рэалізацыі. Можа, таму падчас абмеркавання не было гарачых спрэчак ці зацятай крытыкі. Увогуле, прысутныя не вельмі актыўнічалі ў абмеркаванні: спадару Аляксандру Агееву, які вёў імпрэзу, нават даводзілася раз-пораз нагадваць публіцы выказваць свае думкі і заўвагі да праектаў, прапаноўваць спосабы вырашэння. Магчыма, такая залішняя асцярожнасць у каментарах і прапановах была выкліканая прысутнасцю не проста прадстаўніка ўладаў, а самага галоўнага начальніка ў раёне. На імпрэзу завітаў старшыня Горацкага райвыканкама Сяргей Лявонавіч Кулагін, які, дарэчы, займае гэтую пасаду толькі з канца мінулага года. Ён прысутнічаў цягам усёй прэзентацыі і ўважліва праслухаў усіх выступоўцаў, аднак сваіх заўваг не выказваў. Трэба адзначыць, што з шасці прапанаваных праектаў тры прадставіў горацкі Раённы цэнтр сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва – установа пры райвыканкаме.

Кожны праект эксперты і ўсе прысутныя маглі ацаніць па 10-бальнай шкале. Гэтыя адзнакі будуць мець вагу і значэнне ў далейшым лёсе прадстаўленых ідэй, а вынікі галасавання будуць апублікаваныя на сайце кампаніі. Найлепшым з праектаў кампаніі “Будзьма беларусамі!” і SYMPA акажуць усю магчымую дапамогу: ад кансультацый да рэалізацыі. Галоўнае, каб самі аўтары ідэй мелі зладжаную і прадпрымальную каманду, уяўлялі ўсе неабходныя крокі па рэалізацыі праекта, не лішнімі будуць і нестандартныя падыходы да вырашэння праблем, новыя метады ў ажыццяўленні задуманага.

“Найлепшае ўражанне ад горацкіх праектаў. Перш-наперш, яны ўсе рэалістычныя, большасць мае каманду і людзей, якія “жывуць” сваёй ідэяй. Можа, крыху не хапае “палёту”, нейкай узнёсласці ў параўнанні з ідэямі Бабруйска ці Оршы, дзе я сёлета таксама быў вядоўцам. Праекты з Горак больш прыземленыя, канкрэтныя, але даволі добра распрацаваныя. Цешыць, што добра паставіліся ўлады, нават старшыня райвыканкама прыйшоў паслухаць, што тут грамадскасць задумвае”, – выказаў свае ўражанні пасля імпрэзы Аляксандр Агееў.

Распавядзем падрабязней пра ўсе праекты з Горак

Два з прадстаўленых праектаў былі прапанаваныя рэдакцыяй раённай незалежнай газеты “УзГорак”.

Першая ідэя – “Вяртанне Горкам гістарычнага аблічча”: аўтары прапануюць побач з цяперашнімі назвамі вуліц замацаваць шыльды з ранейшымі. У першую чаргу гэта тычацца цэнтральных вуліц, бо сучасныя назвы, такія як Крупскай, Леніна, Савецкая і інш., вельмі “стандартныя” і ніяк не адлюстроўваюць мясцовую гісторыю. Ідэя не новая і ўжо па-рознаму рэалізаваная ў некаторых гарадах Беларусі. Не супраць і мясцовыя ўлады, але сродкі на такое ў бюджэце не закладзеныя, таму і вырашаць усё трэба альтэрнатыўнымі спосабамі. Акрамя матэрыяльных укладанняў, распрацоўкі арыгінальнага дызайну патрэбная і дапамога гісторыкаў з краязнаўцамі, бо назвы змяняліся неаднойчы і ў розныя часы, таму важна вызначыць вуліцы і будынкі, дзе гэта будзе больш лагічна і абраць найбольш адметныя назвы. Адна з мэтаў праекта – не толькі паспрыяць папулярызацыі гісторыі роднага горада, але і паказаць сваю адметнасць для гасцей, бо ў Горках месціцца буйная навучальная ўстанова, БДСГА, у якой вучыцца нямала іншагародніх студэнтаў.

Другі праект ад журналістаў выдання “УзГорак” – арганізацыя выставы фотаздымкаў на сацыяльную і культурніцкую тэматыку “Фотафакты”. Прэзентавала праект рэдактарка “УзГорка” Галіна Будная. Яна прапаноўвае зладзіць выставу найбольш яркіх фотаздымкаў з матэрыялаў газеты (а сёлета адзначылі дзесяцігадовы юбілей выдання). На выявах можна будзе пабачыць не толькі цікавых або незвычайных людзей горада, але і праблемы, якія існуюць ці, наадварот, ужо вырашыліся за гэты час. Мэта прапанаванай ідэі – звярнуць увагу мясцовых жыхароў на стан роднага горада, на людзей, якім патрэбная дапамога, пашырыць гарызантальныя сувязі між людзьмі, падвысіць пачуццё адказнасці за жыццё навокал.

Амаль сямейны мастацка-рамесніцкі праект з інтрыгоўнай назвай “Чары-мары” прапанавалі Ірына і Марыйка Каральковы – маці і дачка. Іх ідэя – арганізаваць месца для тых, хто любіць рабіць нешта прыгожае сваімі рукамі, хоча рэалізаваць свой творчы патэнцыял, шукае аднадумцаў і пры гэтым не баіцца крэатыўных задумак, жадае падзяліцца імі з іншымі і навучыць зацікаўленых. Мэта праекта – дапамагчы людзям рэалізаваць свае самыя вар’яцкія ідэі і быць зразумелымі, пры гэтым выкарыстоўваючы самыя простыя і дасяжныя рэчы – то бок не толькі будаўнічыя ці мастацкія матэрыялы, але нават старыя шклянкі, скрынкі, бутэлькі, непатрэбныя ўжо адзенне ці прадметы інтэр’еру. Такі праект можа вырашыць праблему баўлення вольнага часу і нават маленькія бытавыя праблемы (падарункі, пераробка і дэкор старой мэблі, дэкор памяшканняў).

І яшчэ тры праекты прадставіў горацкі Раённы цэнтр сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва (РЦСАН).

Адзін з праектаў, “Наш утульны, цёплы дом”, – гэта фактычна нават не ідэя, а звычайная заяўка на пошук сродкаў для рамонту горацкага Дома ветэранаў. Вось як была апісаная мэта праекта ў іх прэзентацыі: “Найти денежные средства для проведения ремонтно-монтажных работ по частичной замене оконных блоков в отделении круглосуточного пребывания для граждан пожилого возраста и инвалидов”. У 2010 годзе вокны ў будынку былі часткова замененыя, але пакуль бюджэтнага фінансавання больш няма, і ў пакоях са старымі вокнамі вельмі халодна і няўтульна, а жывуць там, як адзначана, старыя і нямоглыя людзі.

Іншыя два праекты ад гэтай установы былі больш арыгінальнымі і цікавымі.

“Тэрыторыя здароўя” прадугледжвае стварэнне на прыдваровай тэрыторыі РЦСАН спартовай пляцоўкі з трэнажорамі. Для гэтага неабходна набыць адпаведны інвертар, усталяваць альтанку і лаўкі, а ў выніку ў людзей сталага веку з’явіцца магчымасць больш займацца спортам, яны атрымаюць добраўпарадкаванае месца для дадатковых сустрэч і зносін.

Апошнім прэзентавалі самы, напэўна, прыгожы і творчы праект ад Цэнтра сацыяльнага абслугоўвання – праект “Адродзім абрады Магілёўшчыны”. Яго аўтарка – Людміла Краўцова, не толькі супрацоўніца Цэнтра, але яшчэ і ІП: яна адкрыла ў Горках “Хату-музей”. “Хата-музей” – гэта музей абрадаў, які ўваходзіць у экалагічную сцежку “Прыгажосць Горацкага краю”, тут ладзілі абрад “Жанiцьба Цярэшкi” і палатнянае вяселле ў беларускім стылі.

Мэта праекта – стварыць у Горках сапраўдны “Музей абрадаў”, адрадзіць народныя абрады, аднавіць фальклорныя формы музычнага, песеннага, танцавальнага і рамеснага мастацтва. Праект спадарыні Людмілы скіраваны на папулярызацыю беларускай культуры сярод людзей, асабліва моладзі, захаванне культурнай спадчыны роднага краю. Акрамя таго, уцягненне ў рэалізацыю гэтай ідэі людзей сталага ўзросту падвысіць іхнае пачуццё значнасці і запатрабаванасці ў грамадстве, дапаможа аднавіць сувязь пакаленняў.

Для рэалізацыі праекта патрабуюцца сродкі для пашыву танцавальных і народных касцюмаў, набыцця музычных інструментаў, ганчарнага кола і гліны.

А пры канцы імпрэзы ўсіх павесяліў фальклорны калектыў “Радасць” усё таго ж горацкага РЦСАН. Гэты калектыў, дарэчы, – адзін з удзельнікаў апошняга згаданага праекта. Ну, а яшчэ прыемным сюрпрызам для гасцей Горак зрабіліся арыгінальныя памятныя сувеніры ў выглядзе невялічкіх лялек-“матанак”. Гэтыя традыцыйныя беларускія лялькі вырабляе гурток “Ачумелыя ручкі”, што існуе пры Цэнтры сацыяльнага абслугоўвання.

Алесь Сабалеўскі. Фота аўтара