• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
01.05.2019 | Маё права

Наша грамадства пакуль не гатовае адпусціць сваё "права на гвалт"

Кампанія "Будзьма беларусамі!" сустрэлася з паэткай, аўтаркай кнігі вершаў "Homo" Крысцінай Бандурынай, каб паразмаўляць пра праблему хатняга гвалту, яго наступствы і творчасць як спробу вяртання да звычайнага жыцця.

bat4.jpg

Пра гвалт ва ўласным жыцці

На жаль, я хіба не памятаю перыядаў, калі гвалту не было. Калі быў жывы бацька, ён, як шмат хто з беларусаў, быў "неабыякавы" да алкаголю, і з часам нейкая ягоная чалавечая сутнасць пачала сыходзіць. У яго была фізічная патрэба на кімсьці спаганяць злосць, і нагоды гэтую патрэбу задаволіць прыдумляліся на роўным месцы: быццам я скрала ў яго грошы ці выліла ягоную чарговую порцыю таннага ягаднага віна.

Не ведаю, што было цяжэй — эмацыйны гвалт ці фізічны. У пэўны момант асоба ад цела аддзяляецца. Гэты чалавек ператварыўся ў істоту, якая некалькі дзён за сабой не сачыла, у бруднай вопратцы, з невыносным пахам. І ад гэтага нават больш балюча, чым ад пабояў.

Гэты перыяд скончыўся літаральна тры гады таму, але адчуванні дагэтуль вельмі жывыя, асабліва начамі, калі немагчыма кантраляваць тое, што прыходзіць у снах. Дзве траціны маёй кнігі — пра гэтыя складаныя стасункі.

homo.jpg

Пра закон супраць хатняга гвалту і "традыцыі"

Я разумею, што мая сітуацыя не ўнікальная, але пасля дыскусіі ў грамадстве пра закон супраць хатняга гвалту я зразумела, што маштабы праблемы проста катастрафічныя, як ні банальна тое гучыць.

Так атрымалася, што гвалт ператвараецца ў традыцыю: калі нас білі, то натуральная рэакцыя — біць у адказ, біць увогуле. Складана зрабіць іншы выбар, пайсці іншым шляхам, вырашыць "я не буду працягваць гэтую традыцыю", асабліва калі гвалт дазваляецца на афіцыйным узроўні. Вы ж ведаеце, як адзін вядомы дзеяч сказаў, што ён "таксама біў, і нічога".

Наша грамадства пакуль не гатовае адпусціць сваё "права на гвалт".

Як супрацьстаяць

Напэўна залячыць раны і вярнуцца да нетраўмаванага жыцця ў мяне не атрымаецца — гэта будзе са мной, будзе ўсё жыццё. Можна паспрабаваць панізіць градус, пазбавіць вастрыні. Я не ведаю, як жывуць у буйных гарадах, мой родны Мазыр — горад правінцыйны, гэтую сітуацыю з гвалтам успрымалі ўсюды як “людзі так жывуць”, і складана зразумець, што так быць не павінна. Я была вельмі закрытым падлеткам, у мяне амаль не было сяброў, не было каму расказаць пра тое, што са мной адбываецца. Я дагэтуль не разумею, чаму маўчалі суседзі, можа, прынцып "хаты з краю" і ёсць асноўным у іх жыцці, але калі пакутуюць дзеці, не можа быць чужога гора.

Няма нейкага шаблона ці інструкцыі, што рабіць у выпадках сутыкнення з гвалтам. У пэўны момант я зразумела, што не магу больш трываць, і калі мама не можа даць адпор, гэта мусіць зрабіць нехта іншы. Калі я ўпершыню адказала на ўдар, маё дзяцінства скончылася. Даходзіла нават да таго, што я прачыналася і разумела, што ў мяне ў руках нож.

Усё гэта бачыла мама, бачылі малодшыя браты, але яны не ўсведамлялі гэтую сітуацыю як праблему.

Пра творчасць

Калі сыходзіць агрэсар, застаешся толькі ты і твой страх — усе ўспаміны. Я спрабавала размаўляць з псіхолагамі, гэта не так лёгка насамрэч. Мне стала лягчэй, калі пачала пісаць. Я не хавалася за героямі, напэўна, у мяне няма ніводнага мастацкага тэксту. Гэта як пост з фэйсбука, толькі ў іншай форме.


Крысціна Бандурына на фестывалі "Вершы на асфальце", 2018 год. Фота – Аляксандр Кісялёў

Пачала ездзіць па гарадах, чытаць вершы дзецям і дарослым, расказваць, як і чаму гэта ўсё пісалася. Людзі прыходзяць, каб хаця б пачуць, што праблема прамаўляецца, што ты не адзін такі, што нехта не будзе пра гэта маўчаць. Некаторыя слухачы падыходзяць пасля імпрэз паразмаўляць прыватна. І я ніколі не адмаўляю, бо ведаю, што чалавеку стане лягчэй. Я сама маю не самую лёгкую гісторыю, але мне падаецца, што я ніколі не змагу абстрагавацца ад таго, што мне расказваюць: кожная гісторыя б'е па свядомасці, даводзіцца доўга "адыходзіць".

Пра хатні і сэксуальны гвалт

Чым ратавацца? Выбірацца з гэтай сітуацыі любымі магчымымі сродкамі. Калі чалавек дазваляе сабе гвалт у дачыненні да іншага чалавека, узнікае пытанне, ці ёсць у гэтым чалавеку чалавек. З сітуацыі трэба выбірацца, пакуль агрэсіўнае стварэнне не забіла чалавека ў табе.

Камусці можа дапамагчы творчасць, але яна не ёсць універсальным сродкам. Ніхто не ведае, што можа дапамагчы вярнуцца да нармальнага жыцця. Можа дапамагчы і псіхатэрапія. Рэч не ў метадах: нам усім не хапае любові і крыніцы, дзе гэтую любоў браць.

У мяне ёсць патрэба аддаваць, мабыць, праз гэта працуе механізм, калі я магу прачытаць-расказаць-выслухаць, і мне самой робіцца нашмат прасцей. Але ёсць нейкі рэфлекс, калі ты думаеш, што за ўсё добрае трэба плаціць. Любыя не негатыўныя пачуцці мусяць вымагаць нейкай аплаты. З гэтага, дарэчы, вынікае скаладанасць са стасункамі, гэта праблема сэксуальнага гвалту, калі тваё цела расцэньваецца як тавар.

bat5.jpg

У мяне быў толькі адзін ці два выпадкі стасункаў з мужчынамі, калі гвалту не было.

Мне не хапае ні смеласці, ні таленту, каб пра гэта пісаць, я спрабавала апісаць гэты досвед у прозе, але моўны апарат не настолькі прыстасаваны, каб размаўляць пра гэта і сказаць так, каб яно не было бяздушным і жорсткім.

Калі знойдуцца сілы, напішу пра сэксуальны гвалт. Спадзяюся, не перастану пісаць увогуле — пра гэтыя праблемы і так мала гавораць. Апроч майго досведу ёсць яшчэ гісторыі, якія я чую і назіраю. Ды і жыццё досведу можа падкінуць заўжды.

Гутарыў Юрась Ускоў

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Музыка

Беларускі фонд культурнай салідарнасці распачынае анлайн-фэст #АртыстыПерамогі!

Глядзіце кожную суботу а 20-й гадзіне канцэрты годных музыкаў, якія праявілі актыўную грамадзянскую пазіцыю, былі на маршах, завітвалі да вас у двары, пісалі пратэставыя песні і здымалі адпаведныя...

valiancina_shauchenka
Каранавірус

Чаму адны хварэюць на кавід цяжэй за іншых? Прычынай могуць быць антыцелы-пярэваратні

Медыкі знаходзяць усё больш доказаў таму, што разуменне цяжкіх выпадкаў інфекцыі SARS-CoV-2 магчыма праз даследаванне аўтаімунных антыцел, паведамляе Наша Ніва. Ёсць некалькі тэорый, як аўтаімунітэт узнікае пасля...

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Што паглядзець у Глыбокім? Згушчонка, барока, радзіма Ластоўскага

Працягваем спазнаваць Беларусь з «Будзьма!». Калі чуеце пра Глыбокае, якія асацыяцыі ўзнікаюць? Салодкія, як Глыбоцкая згушчонка? Але ж не адзіным малаказаводам вядомае Глыбокае. Глыбоччына – родныя...

valiancina_shauchenka
Краіна

У Валожынскім раёне скралі валун плошчай з пакой

Аб гэтым паведамляе SB.by. Валун «Вялікі камень» у в. Бузуны з’яўляўся помнікам прыроды, але мясцовыя жыхары гэтага не ведалі, таму нічога не западозрылі, калі рабочыя...

Апошнія навіны

    Музыка
    Беларускі фонд культурнай салідарнасці распачынае анлайн-фэст #АртыстыПерамогі!
    Каранавірус
    Чаму адны хварэюць на кавід цяжэй за іншых? Прычынай могуць быць антыцелы-пярэваратні
    Гісторыя
    Што паглядзець у Глыбокім? Згушчонка, барока, радзіма Ластоўскага
    Краіна
    У Валожынскім раёне скралі валун плошчай з пакой
    Грамадства
    «Пэрспэктыва нашай перамогі відавочная», — Уладзімер Някляеў
    Праект Кірыла Стаселькі "Можам"
    «Заўважыў, што зло ўжо навісла над табой і плюе табе ў твар. Тады немагчыма трымаць вочы заплюшчанымі»
    Гісторыя
    Хто такія «гыцалі» і дзе была Сліжоўка? Ўспаміны пра пасляваенны Гродна
    Мастацтва
    Містычна трапіў у Парыж і містычна адкрыў магілу Мадыльяні
    Грамадства
    Сем гадоў таму ў Кіеве загінуў Міхась Жызьнеўскі. Гісторыя жыцьця, сьмерці і ўганараваньня беларускага Героя Ўкраіны
    Грамадства
    Да ўладальніка крамы з нацыянальнай сымболікай у Баранавічах прыйшла праверка ДФР
    Грамадства
    Алег Трусаў: Нацыянальная сімволіка для рэжыму – сімвал пратэсту
    Грамадства
    Фонд культурнай салідарнасці дамагаецца выключэння Белтэлерадыёкампаніі з EBU
    Грамадства
    Смяротнае пакаранне: за паўкроку да адмены?
    Музыка
    Няправільны тэкст: як песні Naviband «баняць» на конкурсах і святах
    Адукацыя
    У Польшчы адкрылі дыстанцыйную «Беларускую акадэмію». Пачалі з падрыхтоўкі спэцыялістаў для дзяржорганаў

Афіша

  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: Пуцін на беларускай сцежцы
    • Спрэчнае жыццё бацькі беларускай граматыкі
    • 29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду
    • Фазэль, бізнес і правы чалавека. Беларускі трыгер еўрапейскай палітыкі
    • «Словы мацней»: Галіна Казіміроўская чытае твор Міхася Чарота

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM