• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
08.06.2017 | Гісторыя

Матрыца. Што трэба, каб пераехаць у БНР

Новая чытанка пра БНР і тое, чаму гэта трэба ведаць кожнаму беларусу.

У нас ёсьць чатыры вымярэньні нашага агульнага існаваньня. Краіна — гэта дадзенасьць зь яе прыродай, культурай, паселішчамі… Тут мы жывем і толькі тут жыць хочам. Дзяржава — таксама дадзенасьць, якую непасрэдна зьмяніць мы ня можам. Грамадзтва — трэцяе вымярэньне, дзе мы можам нешта рабіць. У чацьвертым вымярэньні мы поўныя гаспадары, бо гэта мы Самі.

— Ты хочаш сказаць банальнасьць: каб нешта зьмяніць у сьвеце, трэба проста зьмяніць гэта ў сабе? — апярэдзіў Інспэктара міграцыйнай службы Маленькі Прынц.

— Дакладна, — прапусьціў іронію міма вушэй Інспэктар. — Самі ў сябе пашпартоў не спраўджаюць і візы ўнутры сябе непатрэбныя. Жывучы ў Беларусі, многія жывуць у расейскай правінцыі, у Саратаўскай губэрні, яны чуюць выключна расейскую мову, іх галава поўная расейскіх сэрыялаў, ток-шоў і аднакласьнікаў, за мяжой на пытаньне Where are you from? адказваюць адным словам Russia і нават міжсобку называюць сябе рускімі.

— А можа ня трэба іх чапаць? Калі так склалася.

— Іх ня трэба. Чапаць варта сябе. І тое калі ёсьць згода. Тут жа глядзі якая штука. Людзі «проживают» галавой у Саратаўскай губэрні і практычна не ўступаюць у дачыненьні з Краінай, у якой рэальна жывуць, бо для іх гэта тэрыторыя, ня больш, і самі яны толькі насельніцтва, а не народ. Каб пачувацца народам, яны па-утрыманску карыстаюцца тым, што напрацаваў расейскі народ (мова, гісторыя, культура і само калектыўнае несьвядомае), але гэта калі не крадзеж, дык сама меней фікцыя, аблуда, ілюзія. Ты кажаш «так склалася». Калі б яно склалася натуральным чынам, яны даўно інтэграваліся б у расейцаў і ўсё было б нармальна. Але «так складалася» страшным гвалтам, вякамі іх палкамі гналі ў Масковію. Гэта пачалося ў 17 стагодзьдзі, калі маскоўскі цар Аляксей Міхайлавіч пагнаў з тагачаснай Беларусі 300-тысячны палон пераважна рамесьнікаў. Між іншым, яны яму Маскву і збудавалі. Пасьля той 13-гадовай вайны разам з забітымі тагачасная Беларусь не далічылася кожнага другога свайго жыхара. Ну і апошнія 200 гадоў гвалтоўнай русіфікацыі, якая, між іншым, працягваецца ў тым ліку і намаганьнямі саміх беларусаў. Так што нічога само не «складалася». Але чапаць іх сапраўды ня трэба. Калі хочаш жыць у гармоніі са сваёй Краінай, з гэтай зямлёй і з самім сабой, чапаць трэба сябе. Гэта як адваротная эміграцыя. Адбываецца яна ў вымярэньні Грамадзтва — ня ты інтэгруесься ў іншую нацыю, а як бы сваю нацыю інтэгруеш у сабе. Ты пераяжджаеш у БНР. Ты кажаш сабе: я жыву ў фантастычнай роднай мне эўрапейскай краіне Беларусі! Камусьці гэтага ўсьведамленьня дастаткова, а некаму спатрэбіцца падручнік

СЕМ ПЕРШЫХ КРОКАЎ ДЛЯ ТЫХ, ХТО ПЕРАЯЖДЖАЕ Ў БНР

1. На вуліцы. Вітацца! У пад’езьдзе, у двары, ва ўстанове, у краме — паўсюль, дзе ты сустракаесься зь іншым (незнаёмым у тым ліку) чалавекам, ты кажаш «Добры дзень». Перабраць мерку тут немагчыма, таму лепш сказаць, чым прамаўчаць. Так робяць у Эўропе і ты адразу адчуеш сябе эўрапейцам. Яшчэ: прапускаць наперад жанчыну. Да прыкладу, у ліфце першыя выходзяць жанчыны. Так ня робяць у Расеі, але так робяць у Эўропе.

— Твае парады пра тое, як быць эўрапейцам, ці пра тое, як ня быць расейцам? — пад’ялдыкнуў Маленькі Прынц.

— Так выходзіць само сабой, — адказаў Інспэктар. — Мы гэтым напоўненыя, як слоік рэчывам, і чым больш у табе эўрапейца, тым менш «русо турысто». У расейцаў таксама можна сяму-таму павучыцца. Але ў сфэры паводзінаў толькі так, інакш не атрымліваецца. Выцясьненьне аднаго адным зусім не татальны прынцып нашага Падручніка. Але, скажы мне, чаму ў сельскагаспадарчай Беларусі мы мусім набываць, напрыклад, расейскія малочныя прадукты?

2. У краме. Уважліва сочыш — хто вытворца прадуктаў-тавараў. Пры роўных характарыстыках аддаеш перавагу беларускаму. Не скажу, што гэта мусова. Беларускае можа быць даражэйшым, а ў цябе бракуе грошай, можа быць няякасным, а навошта табе хлуд, можа быць «бабушкино-савушкино-простоквашино», але ты не змагар грамадзянскай вайны і табе важней, што малако беларускае. Зь іншага боку, як той казаў, купляючы расейскія тавары, ты аплочваеш анэксію Крыму.

3. На машыне. Заўсёды езьдзіш з бліжнім сьвятлом, ніколі на жоўты сьвятлафор — гэта правілы Эўразьвязу, цалкам апраўданыя практыкай. Выконваеш усе знакі. Ну і «Пагоню» можаш прымацаваць, каб бачыць, колькі вас ужо пераехала ў БНР і якая дынаміка міграцыі.

4. У мове. Не гвалтуй сябе і людзей. Гавары па-расейску, калі па-беларуску ня ўмееш, няёмка, «это лишнее», проста ня хочаш. Але запомні тры словы, якія, гаворачы па-расейску, ты будзеш заўсёды вымаўляць па-беларуску: калі ласка, дзякуй, напрыклад. Праверана — гэта напраўду чароўныя словы, якія амаль незаўважна мяняюць атмасфэру дачыненьняў. Неяк на махатку лягчэй становіцца дыхаць.

5. У поглядах. Калі ты не змагар за беларушчыну ўнутры РПЦ, табе лепей зьмяніць канфэсію. Тваё веравызнаньне не павінна вісець каменем на назе, бянтэжыць, выпрабоўваць зямнымі спакусамі, фэтышамі і падменай паняткаў, калі замест «Бог ёсьць любоў» табе кажуць — «побойся Бога», то бок «Бог ёсьць страх». Церпячы гэта ўсё, замест умацаваньня ў веры, ты выганяеш веру зь сябе. Ідзі туды, дзе ўсе славяць Госпада па-беларуску і славяць тваю Беларусь. Ня мучся пытаньнем, ці трэба Беларусі ўступаць у НАТА і Эўразьвяз. Трэба. БНР па вызначэньні ў НАТА і Эўразьвязе хоць бы толькі для таго, каб спакойна жыць сваёй галавой.

— Ну во, ты ўжо і як думаць напісаў, — пасьміхнуўся Маленькі Прынц. — Ніякай прасторы для творчасьці)))

— Гэта праўда, — усьміхнуўся ў адказ Інспэктар. — Рэч у тым, што мы з табой якраз акрэсьліваем прастору для творчасьці. Мы яе апісваем, вызначаем, фіксуем. Дарэчы, твая іронія гучыць вельмі па-беларуску. Беларусы — самыя вялікія палемісты ў сьвеце, яны калі нешта аспрэчваюць, дык пачынаюць з падмуркаў, з самых падставовых падвалін жыцьця.

— Зноў русіфікацыя вінаватая?

— Не, гэта ўжо наша роднае, генэтычна-прыроднае, — сказаў Інспэктар. — Яшчэ ў часы сярэднявечча, у эпоху Адраджэньня (не магу ня ўставіць, што тагачасная Беларусь гэтую эпоху гуманізацыі прайшла напоўніцу ў складзе Эўропы, тым часам у Масковіі Адраджэньня не было зусім) галоўным жанрам беларускай літаратуры была палеміка. «Прамова Мялешкі», «Ліст да Абуховіча», Сматрыцкі, Філіповіч, нават мой улюбёны Філон Кміта-Чарнабыльскі… Спрачаліся пра ўсё на сьвеце – ад самых падвалін.

5. У гаджэтах. Не трымай пошту на расейскіх рэсурсах, зрабі намаганьне над сабой, каб разьвітацца з вконтакте і одноклассниками. Разумею, што гэта цяжка і ў цябе знойдзецца куча адмазак. Тады проста зьмяншай «колькасьць цыгарэт у дзень». Памятай, што ў Масковіі аграмадныя ведамствы вядуць праз гэтыя рэсурсы інфармацыйную вайну найперш супраць суседніх краін. І хай цябе натхняе тое, што французы і грэкі з італьянцамі маюць найсмачнейшую ў сьвеце кухню, але ня маюць акаўнтаў у вконтакте. Можа быць, гэта неяк паміж сабой зьвязана?

6. У пытаньнях і адказах. Складзі сам свой уласны Катэхізіс ведаў пра Беларусь, беларускую нацыю, яе паходжаньне і адметнасьць. Жывучы ў БНР, зрабіць гэта проста. Базавыя паняткі: беларуская нацыянальная ідэя (вяршыняй нацыянальнай ідэі ёсьць стварэньне сваёй дзяржаўнасьці) ўзьнікла ў пачатку ХІХ стагодзьдзя, што ў канцы таго ж стагодзьдзя прывяло да стварэньня беларускае нацыі, якая канчаткова аформілася ў сваю незалежную дзяржаву 25 сакавіка 1918 году ў выглядзе БНР. Натуральна, беларуская нацыянальная ідэя акумулявала ў сабе ўвесь гістарычны шлях тутэйшага народу, яго культуру, мову і тое самае калектыўнае несьвядомае. Нічога дзіўнага, што ва ўсіх эўрапейскіх народаў увесь іхны генэзіс адбываўся такім самым шляхам. Пастарайся гэта асэнсаваць і ня слухай троляў.

— А як быць з палемічнымі традыцыямі, калі ня слухаць троляў? — спытаўся Маленькі Прынц.

— Троль не палеміст, — адказаў Інспэктар міграцыйнай службы. — Яго задача — разбурыць тваю карціну сьвету. Палемест у спрэчцы з тваёй карцінай сьвету заўсёды кажа пра сваю карціну сьвету. У гэтым сэнс палемікі. Цалкам магчыма, што ён пераканае цябе і ты прымеш ягоную сьветабудову як сваю. Троль жа толькі разбурае – вас не было, вы неданацыя, мова памерла… Ня слухай троляў.

Сяргей Дубавец, Радыё Свабода

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

Фазэль прызнаў, што зараз у Беларусі мала шанцаў прыняць ЧС па хакеі

Прэзідэнт Міжнароднай федэрацыі хакея прызнаў, што ў Беларусі амаль няма шанцаў прыняць чэмпіянат свету ў 2021 годзе. Для пачатку Рэнэ Фазэль у інтэрв'ю Sportchau растлумачыў сутнасць...

valiancina_shauchenka
Грамадства

Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ

Аляксей Гайдукевіч робіць для budzma.by агляд замежнай прэсы Пра крывавыя падзеі жніўня ў Беларусі першымі даведаліся нашы суседзі. СМІ ў Літве, Польшчы, Чэхіі і іншых краінах рэгіёна ў рэжыме анлайн інфармавалі...

valiancina_shauchenka
Праект Кірыла Стаселькі "Можам"

«Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»

У сваім спецпраекце «Можам» Кірыл Стаселька гутарыць з аўтарамі пратэсных плакатаў, каб даведацца, хто гэтыя асобы і што хаваецца за кароткімі мэсіджамі на іх плакатах. У гэтым матэрыяле пра свой плакат, зніклых, забойства...

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Знойдзены найстарэйшы малюнак Навабеліцы. Паглядзіце, як яна выглядала 200 гадоў таму

Знойдзен унікальны малюнак Беліцы 1845 года, паведамляюць Моцныя Навіны. Ён быў апублікаваны на сайце праекта Расійскай дзяржаўнай бібліятэкі ў складзе карты Магілёўскай губерні першай паловы XIX стагоддзя. ...

Апошнія навіны

    Грамадства
    Фазэль прызнаў, што зараз у Беларусі мала шанцаў прыняць ЧС па хакеі
    Грамадства
    Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ
    Праект Кірыла Стаселькі "Можам"
    «Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»
    Гісторыя
    Знойдзены найстарэйшы малюнак Навабеліцы. Паглядзіце, як яна выглядала 200 гадоў таму
    Афіша
    Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава — 20 студзеня
    Грамадства
    МУС: Андрэй Аляксандраў і Ірына Злобіна аплачвалі штрафы затрыманых дэманстрантаў
    Літаратура
    Нарвежскі саюз пісьменнікаў: мы салідарныя з Беларуссю
    Грамадства
    Супольная заява беларускіх праваабарончых арганізацый аб прызнанні палітвязнямі абвінавачаных па справе Прэс-клуба
    Грамадства
    Пісьменнік Саша Філіпенка напісаў другі адкрыты ліст Рэне Фазэлю
    Грамадства
    У «Дана Молл» выступіў «Вольны хор» з «Пагоняй» і вывесілі вялікі бчб-сцяг
    Грамадства
    Кнігараспаўсюднік Алесь Яўдаха не выходзіць на сувязь
    Грамадства
    Больш за 800 беларускіх навукоўцаў падпісалі ліст у падтрымку звольненых з Акадэміі навук калег
    Грамадства
    Вядоўца на заробак ад $100: дзяржСМІ спрабуюць закрыць дзясяткі вакансій
    Грамадства
    «Цудоўня» распачала працу ў новым месцы
    Грамадства
    Ці стаў прыезд Фазэля правалам?

Афіша

  • 20.01 19:00Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава
  • 21.01 19:00Літаратурна-музычнае мерапрыемства “Мой Багдановіч”
  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: А зараз вернемся да нармальнага жыцця?
    • Запісы Зайцава — справа расійскіх нафтавікоў
    • Як у свеце адрэагавалі на візіт Рэнэ Фазэля да Лукашэнкі
    • Ад пракату «Доваду» да закрыцця кінатэатраў. Падводзім вынікі 2020 года ў беларускай кінаіндустрыі
    • «Словы мацней»: Аляксандр Памідораў чытае твор Зямы Піваварава

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM