• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
06.11.2017 | Гісторыя

#памятаем1937: як рэпрэсіі раздзялілі род Ларысы Гедзімін

80 год прамінула ад страшнай ночы з 29 на 30 кастрычніка 1937 года, калі адным загадам былі расстраляныя найлепшыя з найлепшых. У фэйсбуку з гэтай нагоды пачаўся масавы флэшмоб #ночпаэтаў — людзі дзяліліся гісторыямі сваіх сем’яў, па якіх прайшлася людажэрная машына рэпрэсій. Распавялазаблытаную і трагічную гісторыю свайго роду і жыхарка Мінска Ларыса Гедзімін.

Сон у гэтую ноч не прыходзіць…

Не прамінулі рэпрэсіі і маіх продкаў. Максім Гарэцкі і Янка Туміловіч — далёкія сваякі па бацькоўскай лініі, радзіма вядомых Станкевічаў — за кіламетры 4 ад вёскі маёй мамы, у якой дзявочае прозвішча таксама Станкевіч.

Але рэпрэсіі для нашай сям’і ў ХХ стагоддзі пачаліся раней.

Падзеі восені 1930 года засталіся ў памяці роду і выліліся на паперу ў выглядзе паэмы, што напісала жанчына, якой лёс даў магчымасць павучыцца толькі ў пачатковай школе, — Валынкіна Анэля Антонаўна. Падзеі адбываліся ў в. Барсучына Бярэзінскага раёна Мінскай вобласці і наваколлі. Саслалі родных у далёкі раён Паліны Асіпенкі. Так род і раздзяліўся: адны засталіся тут і гаравалі ў галечы, другія ў жорсткіх умовах выжывалі ў тайзе…

(Гэта кавалкі з паэмы.)

…Итак, жила семья, рождались дети.
И была счастлива вполне.
Детей хоть восемь народили,
Но лишних не было в семье.

Всем был уют и кусок хлеба.
И все трудились, где кто мог.
Блины пекли по воскресеньям,
А в праздник был большой пирог.

…

И вот собрали свой, семейный сход
И единогласно все решили —
Поступим всей семьей в колхоз,
Сдадим корову, двух коней.
Прожить нам хватит трудодней.

И вот за номером один
В колхозном списке Гедимин.
И в каких-нибудь три дня
Уже колхозная семья.

Последовали за ним другие —
Брата два его родные.
Немного времени прошло —
Колхозным стало все село.

…Незаметно прошло лето.
Осень. Праздник Октября.
В клубе ставили спектакль,
И вся семья туда пошла.

Все было тихо и спокойно,
Все досмотрели до конца.
Вдруг гаснет свет, Пугливый шорох.
Схватили нашего отца
И двух братьев удалых.
Артистом был один из них.

Надвигалась снова туча
(мрак царил по всей избе)
И все ниже опускалась.
Предвещала — быть беде.

Не знала мама, что так будет.
Предполагать отец не мог,
Что сирот их судьба разлучит
На неизвестный тогда срок.

Вдруг ярко молния сверкнула,
Гром прокатился по волнам.
В избушку нашу проскользнула,
Разбила семью пополам.

Отца схватили молниеносно.
И старших четверых детей.
В вагоны тесные столкала.
И долго не было вестей.

Схватили также и других.
И братьев двух его родных.
В колхоз вместе поступали.
Так вот вместе их забрали.

Четыре девочки остались
В холодной хате зимовать.
Старшей было лет тринадцать,
Младшей было только пять.

Еще братишка был двухродный
В ту зиму с нами зимовал.
Нашелся родич благородный
И весной его забрал.

А дети жили, хоть тужили.
Но плакать долго не пришлось.
Заборы с треском полетели.
И саду тоже досталось.

А дни бегут и время скачет.
Уже и малая не плачет.
Сидит в лохмотьях на печи.
Котенка жмет к своей груди.

А во дворе метель и вьюга,
Сугробы под окном метет.
Никто детей не навещает.
Никто на помощь не идет.

Замерзла в погребе картошка,
Ушла корова со двора.
Сначала по дворам ходила,
Потом к колхоз сама пошла.

Бочонок пуст, где было сало.
Муки совсем осталось мало,
Истопили все дрова.
А зима еще была.

Буран и вьюга стали злее,
Хоть приближалася весна,
Вихри снежные крутила
И весь колодец занесла.

Давно к нему уж нет тропинки,
Вода промерзла в нем до дна.
И не добыть им даже льдинки,
Не выйти со двора.

Не таял снег в холодной хате.
Детишки жалися в комок.
Мороз насвистывал по хате.
Никто с ним справиться не мог.

Так вот зиму и претерпели.
Запасы скудные все съели.
Не стало хлеба и муки.
Пошли все дети в батраки.

Кто нянькой был, кто пастухом,
А кто и просто батраком.
Трудились не за деньги, нет.
Был бы только им обед.

А в школу, спросите, ходили?
Да, посещали иногда,
Когда не вьюжили метели,
Не заносила дом пурга.
Ведь голы, босы все остались,
Хоть «кулаками» назывались.

На этом ставлю пока точку.
Вернусь я к тем, кого тогда
Схватила буря молниеносно
В «великий праздник» Октября.

Месяц качались вагоны,
В которых возят только скот,
Замки амбарные на дверях.
Везут на высылку народ.

А в туго набитых вагонах
Спертый воздух, сырость, смрад.
Там молодежь и пожилые,
И дети. Хриплый слышан плач.

Восемь раз лишь покормили.
Не хватало пить воды.
За такое наказанье
Никто не чувствовал вины.

Вот и нужный полустанок.
Общее жилье на всех.
Обессиленные люди
Падали ничком на снег.

Встретил их мороз трескучий,
До бараков проводил.
А идти было далеко,
Не у всех хватало сил.

Потеряли сестру Нину.
За колонной в туфлях шла.
На другой лишь день добралась,
Обморожена была.

А в бараках столько люду,
Негде яблоку упасть.
Лишь болезни подбирались,
Стали слабых подбирать.

Не всем в бараках нашлось место,
Располагались на снегу.
Из тряпок делали палатки
И клались спать на мерзлоту.

Сколько трудных испытаний
Вынесли народы те.
А сколько жизней там осталось
Лежать в вечной мерзлоте.

От душевной жгучей боли
И от той, что у крестца,
После двухлетнего страданья
Не стало нашего отца.

А сильным все было под силу,
Хоть жизнь была невмоготу.
Взяли топоры и пилы
И стали покорять тайгу.

Вот зашуршали пилы бойко.
И стук подняли топоры,
Тайга покорно отступала,
Лишь оставляла только пни.

Малолетние два брата
И с ними старшая сестра
До темноты все лес валили.
Ведь норма взрослая была.

И вот нелегкая победа!
В разбитую семью пришла.
За труд давали пайку хлеба.
Зарплата низкой, но была.

А на буграх, вокруг деляны
Бараки новые росли.
В них бездомных расселяли.
Тех покорителей тайги.

А как там девочки-сиротки? —
Беспокоилась сестра
Наверно с голоду припухли?
У них ведь нету ни гроша.

— Давайте, хлопцы, все получки,
Хоть нам совсем невмоготу,
Ремни потуже затяните,
А деньги детям я пошлю.

Конечно, девочки страдали
Трудились много, мало спали.
Жили по чужим дворам
И ночевали тоже там.

В лохмотьях старых, без лаптей,
Пасли стада коров, свиней.
В школе бросили учиться.
Лишь бы только прокормиться.

А вот из девочки малой
Работник был совсем плохой.
Кормить даром не хотели.
Отправляли все домой.

Взяли нянькой в стару хатку,
Опрокинула кроватку.
У тетки зиму пожила
За что перину увезла.

Тетка еще одна взяла —
Новый дом чуть не сожгла.
— Собирай свои пожитки,
Не дитя, одни убытки.

Пошла в колхоз пасти свиней,
Не писали трудодней.

Тут хочу я извиниться
И чуть-чуть остановиться.
Шуткой так сказать нельзя
Семилетнее дитя
По ржевнику, не чуя пяток,
Пасла колхозных свиноматок.

Не то чтоб трудодни писали,
Кусочка хлеба не подали.
И так голодное дитя
Пасло свиней до сентября…

Ларыса Гедзімін, facebook.com via nn.by

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ

Аляксей Гайдукевіч робіць для budzma.by агляд замежнай прэсы Пра крывавыя падзеі жніўня ў Беларусі першымі даведаліся нашы суседзі. СМІ ў Літве, Польшчы, Чэхіі і іншых краінах рэгіёна ў рэжыме анлайн інфармавалі...

valiancina_shauchenka
Праект Кірыла Стаселькі "Можам"

«Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»

У сваім спецпраекце «Можам» Кірыл Стаселька гутарыць з аўтарамі пратэсных плакатаў, каб даведацца, хто гэтыя асобы і што хаваецца за кароткімі мэсіджамі на іх плакатах. У гэтым матэрыяле пра свой плакат, зніклых, забойства...

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Знойдзены найстарэйшы малюнак Навабеліцы. Паглядзіце, як яна выглядала 200 гадоў таму

Знойдзен унікальны малюнак Беліцы 1845 года, паведамляюць Моцныя Навіны. Ён быў апублікаваны на сайце праекта Расійскай дзяржаўнай бібліятэкі ў складзе карты Магілёўскай губерні першай паловы XIX стагоддзя. ...

valiancina_shauchenka
Афіша

Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава — 20 студзеня

Кампанія «Будзьма!» запрашае 20 студзеня а 19-й гадзіне на анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава, падчас якога прагучаць песні з альбома «Песьні выгнаньня» (1995) на вершы паэтаў, якія былі вымушаны...

Апошнія навіны

    Грамадства
    Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ
    Праект Кірыла Стаселькі "Можам"
    «Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»
    Гісторыя
    Знойдзены найстарэйшы малюнак Навабеліцы. Паглядзіце, як яна выглядала 200 гадоў таму
    Афіша
    Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава — 20 студзеня
    Грамадства
    МУС: Андрэй Аляксандраў і Ірына Злобіна аплачвалі штрафы затрыманых дэманстрантаў
    Літаратура
    Нарвежскі саюз пісьменнікаў: мы салідарныя з Беларуссю
    Грамадства
    Супольная заява беларускіх праваабарончых арганізацый аб прызнанні палітвязнямі абвінавачаных па справе Прэс-клуба
    Грамадства
    Пісьменнік Саша Філіпенка напісаў другі адкрыты ліст Рэне Фазэлю
    Грамадства
    У «Дана Молл» выступіў «Вольны хор» з «Пагоняй» і вывесілі вялікі бчб-сцяг
    Грамадства
    Кнігараспаўсюднік Алесь Яўдаха не выходзіць на сувязь
    Грамадства
    Больш за 800 беларускіх навукоўцаў падпісалі ліст у падтрымку звольненых з Акадэміі навук калег
    Грамадства
    Вядоўца на заробак ад $100: дзяржСМІ спрабуюць закрыць дзясяткі вакансій
    Грамадства
    «Цудоўня» распачала працу ў новым месцы
    Грамадства
    Ці стаў прыезд Фазэля правалам?
    Грамадства
    «Новы Час» больш не будзе прадавацца ў шапіках «Белсаюздруку»

Афіша

  • 20.01 19:00Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава
  • 21.01 19:00Літаратурна-музычнае мерапрыемства “Мой Багдановіч”
  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: А зараз вернемся да нармальнага жыцця?
    • Запісы Зайцава — справа расійскіх нафтавікоў
    • Як у свеце адрэагавалі на візіт Рэнэ Фазэля да Лукашэнкі
    • Ад пракату «Доваду» да закрыцця кінатэатраў. Падводзім вынікі 2020 года ў беларускай кінаіндустрыі
    • «Словы мацней»: Аляксандр Памідораў чытае твор Зямы Піваварава

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM