• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
03.01.2018 | Навіны "Будзьма!" Разам да справы!

“Прыемней ісці па горадзе, калі горад — як мастацкая галерэя”. У Лідзе адкрылі мурал з князем Гедымінам

Пад культурніцкую заслону 2017-га кампанія “Будзьма беларусамі!” і Цэнтр даследавання грамадскага кіравання SYMPA наведалі Ліду з афлайнавым ток-шоў. Мы не маглі абмінуць увагай горад родам з Вялікага Княства Літоўскага (так рамантычна называюць Ліду гісторыкі), бо на бульвары Гедыміна з’явіўся мурал з выявай ягонага гаспадара. Пра тое, як славутая гісторыя натхняе мастакоў, а мастакі мяняюць горад, чытайце ў нашай справаздачы.

Мурал з Гедымінам — гэта пачатак арт-дворыка

Другі па велічыні горад у Гродзенскай вобласці наўрад ці быў бы такім, калі б у пачатку XIV стагоддзя князь Гедымін не пабудаваў тут славуты замак. Часы былі неспакойныя: межы Вялікага Княства Літоўскага рэгулярна бралі ў аблогу крыжацкія рыцары. Каб засланіць дарогу да першай сталіцы княства Наваградка, у Лідзе — тады яшчэ непрыкметным паселішчы — пачалі ўзводзіць замак у архітэктурным трэндзе таго часу: абарончыя вежы, злучаныя сцяной у форме чатырохкутніка. Гісторыкі мяркуюць, што гэта падзея і дала імпульс развіццю горада. У Ліду на запрашэнне князя Гедыміна прыехалі, як бы сказалі цяпер, экспаты: гандляры, рамеснікі і будаўнікі з паўночна-нямецкай Ганзы, а каля замкавых сцен рассяліліся новыя гараджане з ліку ўчарашніх сялян.

_2998

У 2010 годзе бульвар Чапаева, які цягнецца ад аўтавакзала да замка, перайменавалі ў гонар князя — заснавальніка Ліды. Праўда, тады тут не з’явілася асаблівых “пунктаў прыцягнення”. У 2016-м на бульвары Гедыміна, 12 адкрылася мастацкая галерэя. У яе гаспадара Паўла Мацылевіча адразу ўзнікла ідэя пра графіці ў дворыку, балазе ў горадзе жыве мастак Сяргей Русак, які раней ужо ўпрыгожваў сцены ў Лідзе і ў Мінску. Аднак спатрэбілася яшчэ трохі часу, каб зоркі сышліся і задуманае ператварылася ў рэалізаванае.

У пачатку мінулага года кампанія “Будзьма беларусамі!” упершыню прыехала ў Ліду з кірмашом праектаў. Адну з прэзентацый рабіў Сяргей Русак, які прапаноўваў свае рукі і талент, каб напоўніць гарадскую прастору мураламі.

_3109

— Тады гэта справакавала ажыццявіць ідэю, бо мы ўжо хацелі адкласці ўсё яшчэ на год. Сяргей падагнаў гэтую справу, і так мы дамовіліся зрабіць мурал з Гедымінам, — расказвае Павал Мацылевіч.

Акрамя партрэта вялікага князя мастак і галерыст разглядалі яшчэ эскіз з абстракцыяй, але паколькі прастора знаходзіцца на бульвары Гедыміна, спыніліся на гістарычным сюжэце.

01

— Я старанна шукаў партрэты Гедыміна. Былі патрэбныя малюнкі, дзе рысы твару перададзеныя больш якасна за карцінкі ў Вікіпедыі. Эскіз я зрабіў па сучасных літоўскіх манетах, — расказвае Сяргей.

Павал гаворыць, што ўладальнік памяшкання ўспрыняў ідэю мурала вельмі прыязна. Неўзабаве гаспадар галерэі плануе задзейнічаць увесь дворык. У праекта ўжо і назва ёсць: арт-дворык “ZADVORAK”.

— Так што сёння “ціхая” прэзентацыя. Калі стане цёпла, зробім прэзентацыю ў дворыку, — кажа Павал. — Хтосьці ўбачыў у мурале адбітак пальца, хтосьці — зрэз дрэва, хтосьці — усёбачнае вока. Атрымалася вельмі прышпільна. Я ўпэўнены, што гэта пачатак гісторыі.

“Можна папрасіць цырульню, каб прыдумала лінейку фрызур як у 1300-х”

У размову ўключаецца запрошаная госця з Мінска — каардынатарка праекта Vuliсa Brasil Міла Котка. Чатыры гады таму яна разам з аташэ па культуры бразільскай амбасады падумалі: а што, калі сабраць бразільскіх і беларускіх мастакоў разам і аддаць ім гарадскія сцены?

_3193

— Мы знайшлі вялікія пустыя сцены — гэта было лёгка зрабіць, але нялёгка было дамовіцца, бо яшчэ 4 гады таму мала хто разумеў, што такое стрыт-арт. Калі толькі ў Адміністрацыі прэзідэнта сказалі “так”, то дазволілі на іншых узроўнях, — расказвае Міла.

У першым фестывалі Vuliсa Brasil удзельнічалі два беларускія і два бразільскія творцы, якія малявалі на былой прамысловай, а сёння самай тусовачнай вуліцы Мінска Кастрычніцкай. Цяпер праект ператварыўся ў вялікае гарадское свята, а сама падзея выйшла за межы адной лакацыі. Дарэчы, у Vuliсa Brasil удзельнічаў і лідчанін Сяргей Русак. Гэта ягонага графа Чапскага вы можаце бачыць на фасадзе фітнэс-клуба Moby Dick.

— Мне было цікава прасачыць, што адбудзецца з месцам, якое раней было нікому не патрэбнае, а цяпер туды скіраваная ўся моц мастацтва. І вось праз 4 гады Нацыянальнае агенцтва па турызме здымае ролік, дзе Кастрычніцкую паказваюць як гонар Беларусі разам з зубрамі і трактарамі, — расказвае Міла.

_3215

— Міла, вы адстойваеце думку, што дзякуючы муралам мяняецца жыццё ў горадзе. Акрамя Кастрычніцкай ці ёсць у вас паспяховыя кейсы? — пытаецца вядоўца, каардынатарка кампаніі “Будзьма беларусамі!” на Гарадзеншчыне Хрысціна Марчук.

— Ёсць канцэнтрацыя муралаў на Нямізе, у раёне метро “Фрунзенская”. Адзін з муралаў зрабілі зоркі бразільскага стрыт-арту, блізняты OSGEMEOS. Яны малявалі ля амбасады Бразіліі: гэта вуліца Энгельса, рэзідэнцыя прэзідэнта, Прэзідэнт-гатэль, усё такое адміністратыўнае, сур’ёзнае, строгае. Я ніколі там не бачыла “нармальных” людзей, адны “белыя каўнерыкі”. І што вы думаеце? Як толькі там з’явіўся мурал — жоўты гігант, у гэтым нудным раёне я пачала заўважаць моладзь. Яны заходзяць за ліцэй БДУ, сядаюць на парапет і п’юць сабе каву, гледзячы на мурал. Нехта фатаграфуецца, нехта кагосьці на экскурсію прывёў. Кожны мурал, як і кожны мастацкі твор, мае патэнцыял мяняць горад, — расказвае пра поспехі праекта Міла.

_3066

— А як паўплываў на горад Гедымін? Хто ўжо зрабіў сэлфі с Гедымінам? — спрабуе разварушыць публіку вядоўца.

— У галерэі стала больш людзей, — кажа Павал.

— Сэлфі з Гедымінам… Гучыць як PR-кампанія… — смяецца Міла, — Можна папрасіць цырульню (знаходзяцца ў тым самым двары — заўв. аўт.), каб прыдумала лінейку фрызур як у 1300-х. “Стрыжка пад Гедыміна”. Калі Сяргей намаляваў на фітнес-цэнтры графа Чапскага, то клуб Moby Dick у стылістыцы трафарэта аформіў сваё лога.

_3232

— Сёння модная фрызура андэркат. Можна перайначыць на “Гедымін-кат”, — падыгрывае вядоўца.

— Бачыце, якія ў яго вусы — можна адкрыць барбершоп, — працягвае Міла. — Альбо выгаліць сілуэт на галаве.

— А яшчэ можна дэкаратыўны манікюр з трафарэтамі… — дадае дзявочы голас з залы.

— Карацей, галоўнае пачаць, — пад рогат прысутных падсумоўвае Павал, бо імправізаваны мазгавы штурм ідэй для суседняй цырульні мог бы працягвацца бясконца.

“Я скончыў школу ў Лідзе, потым не жыў тут доўга, а пасля вярнуўся, і спачатку было страшна сумна”

— А што вам хацелася б бачыць у дворыку? — вядоўца вяртае размову ў сур’ёзнае рэчышча.

— Можа, міні-сцэна, — кажа спадарыня са скрыпкай у руках (Павал заўжды кліча на мерапрыемствы ў галерэі музыкаў — заўв. аўт.).

_3279

— Сучасныя гарады будуюцца як транзітныя зоны: ты выйшаў з пункта А, сеў у аўто і апынуўся у пункце В. Да нас з Бразіліі прыязджаў архітэктар, які гаворыць, што горад мае быць не месцам транзіту, а месцам для жыцця. На вуліцы мусіць быць усё, што ёсць там, дзе вы спыняецеся. Калі мы тут сядзім, значыць, і там мае быць дзе пасядзець. Вельмі добра на атмасферу ўплывае зеляніна. Мы такое зрабілі на Кастрычніцкай. Каля завода ёсць паркоўка і вельмі маленькая зялёная зона. Мы дамовіліся, што пасунем два парковачныя месцы і зробім модную штуку — парклет. То бок невялічкі гарадскі садзік. Цяпер там заўжды ёсць людзі, дзеці, — робіць грунтоўны дадатак у размову Міла Котка.

— А ці ёсць такая прастора сёння ў Лідзе? — пытаецца ў аўдыторыі вядоўца.

— Каля замка вуліца Савецкая для мяне самая ўтульная. Мы ідзём праз старыя касцёлы і царкву пасядзець да возера. З гэтым месцам звязаныя мае бабулі і дзядулі. І, канечне, замак: усё-ткі сцены зберагліся, — выказваецца спадарыня з залы.

_3262

Мурал з Гедымінам не праглядаецца з вуліцы. Каб яго пабачыць, неабходна зайсці ў двор. Гэта значыць, што мастацтва і глядач апынаюцца сам-насам. А што, калі сюды трапіць чалавек з хуліганскімі памкненнямі?

— Сяргей, калі раптам на мурале нехта намалюе, ты расстроішся ці парадуешся? — пытаецца ў мастака вядоўца.

— Знайду! — адказвае Сяргей і, пасля таго як смех у зале сціхае, працягвае: — Трэба меркаваць па факце. Буду альбо абыгрываць, альбо выпраўляць. Я не расстроюся, калі нехта намалюе, але мне захочацца яго знайсці, пагаварыць, навошта ён гэта зрабіў. У Мінску на графе Чапскім намалявалі тэг, які мы так і пакінулі.

— Мы закранулі тэму, на якую няма адназначнай рэакцыі. Стрыт-арт — свабода выказвання. Як у Сяргея ёсць свабода выказаць думку на сцяне, так і ў іншага, хто напіша “Тут быў Вася”, таксама ёсць такая свабода. Ідэя вулічнага мастацтва нараджалася з тэгаў і надпісаў як “Тут быў Вася”. З аднаго боку гэта быў пратэст, з другога — проста па фане самавыявіцца. Пасля гэта трансфармавалася ў графіці, затым вырвалася на вуліцы і пачало абыгрываць наяўнае мастацтва, бо будынак, архітэктура — гэта таксама мастацтва. Нам, на Vuliсa Brasil, сумна, калі псуюць працы, але свабода важнейшая за ўсё. Да гэтага трэба спакойна ставіцца і ні ў якім разе не крыўдзіцца, — настаўляе Міла Котка.

_3288

Мурал з князем Гедымінам у дворыку галерэі разварушыў мясцовы культурніцкі істэблішмент. Увесь гэты час дыскусію ўважліва слухаў перакладчык “Запісак афіцэра Чырвонай арміі” на беларускую мову, рэдактар часопіса “Jazz-квадрат” Алесь Астраўцоў. Ён лічыць, што графіці — першая ластаўка джэнтрыфікацыі Ліды (гэта калі былыя прамысловыя ці асацыяльныя гарадскія кварталы робяцца моднымі).

— Тое, што цяпер пачынаецца, і ёсць джэнтрыфікацыя. Узнікненне муралаў якраз і стварае крэатыўную атмасферу. Канечне, прыемней ісці па горадзе, калі ідзеш як па мастацкай галерэі. Мне падабаецца тое, што намаляваў Сяргей. Гэта супер! Я ў Лідзе скончыў школу, потым доўга жыў у іншым месцы, пасля вярнуўся. Мне спачатку было тут страшна сумна. Калі з’явіліся муралы і Пашава галерэя, запусціўся працэс. Ён не можа быць безвыніковым, — падсумаваў дыскусію сп. Астраўцоў.

Нам жа застаецца толькі далучыцца да гэтых мудрых словаў, пажадаць поспехаў актыўным жыхарам Ліды, палюбавацца яшчэ раз Гедымінам ды развітацца да наступнага мерапрыемства. Чарговая тэма і нагода для яго ў горадзе родам з ВКЛ, мы ўпэўненыя, саспее вельмі хутка.

Budzma.by

Фота: Зарына Кандрацьева


Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Асоба

Памёр гісторык Леанід Лыч

Сёння ад каранавіруса памёр гісторык Леанід Лыч. У лютым яму б споўнілася 92 гады. Апошнія тыдні ён знаходзіўся ў цяжкім стане ў бальніцы. Леанід Міхайлавіч шмат пісаў пра важнасць беларускай мовы і абароны...

valiancina_shauchenka
Грамадства

29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду

Яго называлі пратэжэ экс-міністра культуры Юрыя Бондара, піша Наша Ніва. minsknews.by Культуролаг Павел Сапоцька, які з’яўляўся дырэктарам Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь, пакідае...

valiancina_shauchenka
Грамадства

18-гадовы палітвязень узяў віну на сябе, але і яго сяброўку не вызвалілі. Зірніце, як ён малюе

Сярод чатырох соцень зняволеных за палітыку ў Беларусі — трое зусім маладых, 18-гадовых, піша Наша Ніва. Дваіх з іх, Сафію Малашэвіч з Мазыра і Ціхана Клюкача з Брэста, акурат цяпер...

valiancina_shauchenka
Мастацтва

Мастак з Плошчы пераменаў: Карціна «Ромка, выходзь» аб тым, каб хлопцы выходзілі гуляць у мяч, а не паміраць

Мастак Андрэй Дубінін кажа, што цяпер ён стаў актуальным, хоць не хацеў гэтага. Яго карціна аб расстрэлах 1937 году «Ноч паэтаў», што прагрымела некалькі гадоў таму назад, па сутнасці, стала успамінам...

Апошнія навіны

    Асоба
    Памёр гісторык Леанід Лыч
    Грамадства
    29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду
    Грамадства
    18-гадовы палітвязень узяў віну на сябе, але і яго сяброўку не вызвалілі. Зірніце, як ён малюе
    Мастацтва
    Мастак з Плошчы пераменаў: Карціна «Ромка, выходзь» аб тым, каб хлопцы выходзілі гуляць у мяч, а не паміраць
    Грамадства
    Вольскі: «Яны ня хочуць, каб большасьць палюбіла іхні сьцяг, герб, лідэра»
    Мастацтва
    Палессе стане адной з сусветных пляцовак, дзе пройдзе конкурс мастакоў
    Грамадства
    «Выйшаў па цыгарэты і знік». Малады рэжысёр пяць месяцаў сядзіць на Валадарцы
    Грамадства
    У Мінскім раёне бацьку семярых дзяцей судзілі за бел-чырвона-белыя жалюзі
    Спорт
    Беларускіх футбалістаў зрабілі невыязнымі. «Каб захаваць дзяржаўныя грошы ў дзяржаве»
    Маё права
    Аўдыё пра забойствы і лягеры для пратэстоўцаў. Беларускія праваабаронцы зьвярнуліся ў ААН
    Спорт
    Škoda адмаўляецца спансіраваць ЧС па хакеі, калі ён пройдзе ў Беларусі
    Мастацтва
    У Полацку адкрылася выстава Канстанціна Вашчанкі
    Грамадства
    Лісты за краты. «Цісну рукі, абдымаю і веру ў хуткае вызваленне!»
    Грамадства
    Фазэль прызнаў, што зараз у Беларусі мала шанцаў прыняць ЧС па хакеі
    Грамадства
    Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ

Афіша

  • 20.01 19:00Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава
  • 21.01 19:00Літаратурна-музычнае мерапрыемства “Мой Багдановіч”
  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: А зараз вернемся да нармальнага жыцця?
    • Запісы Зайцава — справа расійскіх нафтавікоў
    • Ад пракату «Доваду» да закрыцця кінатэатраў. Падводзім вынікі 2020 года ў беларускай кінаіндустрыі
    • Як у свеце адрэагавалі на візіт Рэнэ Фазэля да Лукашэнкі
    • «Словы мацней»: Аляксандр Памідораў чытае твор Зямы Піваварава

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM