• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
30.08.2017 | Гісторыя

Рэфарматар, півавар, арыстакрат. Успамінаем графа Караля Чапскага

Гадоў 20 таму пра графа Чапскага шмат чуў, мабыць, любы беларус, які любіць папіць піва. На жаль, тыя часы мінулі, і з 1999 года піва “Аліварыя” гатунку “Граф Чапскі” з ядлоўцам выпускаецца толькі зрэдку, абмежаванымі партыямі. Таму памяць пра легендарнага мінскага “мэра” крыху сцерлася. А дарма: якраз днямі самы паспяховы, мабыць, кіраўнік Мінска адзначаў бы свой чарговы дзень нараджэння. У гонар гэтага  ўспомнім, хто ж быў гэты граф і чым праславіўся.

Караль Ян Аляксандр Гутэн-Чапскі нарадзіўся ў 1860 годзе ў Станькаве. Вучыцца яго адправілі ў сапраўды легендарную навучальную ўстанову, вартую асобнага абзаца. Гімназія Святой Ганны ў Санкт-Пецярбургу, таксама вядомая як Annenschule, была адной з найстарэйшых навучальных устаноў сталіцы Расійскай імперыі. Першапачаткова яе заснавалі для дзяцей нямецкіх пасяленцаў, якіх запрашаў з Германіі Пётр І. З часам гімназія набыла такі аўтарытэт, што традыцыі навучання не адкінулі нават пасля рэвалюцыі. У розны час тут вучыліся падарожнік Мікалай Міклуха-Маклай, жонка вялікага пісьменніка Ганна Дастаеўская, матэматык Рыгор Перэльман, паэт Іосіф Бродскі, музыкант Барыс Грабеншчыкоў. У ХХІ стагоддзі гэта была самая старая піцерская школа, і шлях яе завяршыўся толькі ў 2008 годзе, калі чыноўнікі закрылі яе, бо… Словам, узялі і закрылі, вы ведаеце, як гэта робіцца.

Скончыўшы Аненшуле, Караль Чапскі адправіўся вучыцца ў Дэрпцкі ўніверсітэт, скончыў і яго і з 1884 года працаваў у Міністэрстве фінансаў калежскім сакратаром. Працаваў, мяркуючы па ўсім, вельмі і вельмі добра. Інакш цяжка растлумачыць, чаму ўжо ў 1890 годзе трыццацігадовы малады чалавек стаў галавой губернскага Мінска. Горад, праз які ў другой палове ХІХ стагоддзя праклалі чыгунку, бурна рос і развіваўся. Чапскі таксама не стаў плыць па цячэнні і ўклаў у развіццё будучай сталіцы ўсю сваю энергію.

Пачаў з тэатра. Мінскі губернскі тэатр, будучы Нацыянальны тэатр імя Янкі Купалы, будаваўся ўжо даволі даўно. Але будаўніцтва вечна спынялася праз недахоп сродкаў, і толькі Чапскі здолеў зрушыць справу. Далей новаўвядзенні пасыпаліся як з рога багацця — тэлефонная станцыя, ламбард, каменная набярэжная Свіслачы, Ігуменскі рынак (цяпер Чэрвенскі рынак у Лошыцы). Нарэшце, ужо праз два гады пасля ўступлення Чапскага на пасаду па Мінску паехала першая конка, папярэдніца трамваяў. Быў пабудаваны мост праз Свіслач, які дапамог падоўжыць лінію конкі да піўзавода Чапскага (таго самага, будучай “Аліварыі”).

http://blizko.by/ckeditor_assets/pictures/22958/content_42a31ef379a3030c0bb771952a24c3da.jpg

На другі тэрмін Караля Чапскага пераабралі лёгка і без праблем, і ён атрымаў чын калежскага асэсара. Мінчане захапляліся тым, што ён добраахвотна адмовіўся ад дзяржаўнага жалавання, працуючы на ​​пасадзе мэра бясплатна. Зрэшты, калі ў цябе ва ўласнасці больш за 30 000 гектараў зямлі, не лічачы піўзавода і іншага, без зарплаты, напэўна, абысціся не так ужо цяжка.

Бурную дзейнасць Чапскі працягнуў і на другім, а потым і на трэцім тэрміне кіраўніцтва Мінскам (прычым на выбарах на трэці тэрмін у графа нават не знайшлося канкурэнта — настолькі відавочная была ягоная перамога). Па яго ўказанні ў Мінску адкрылі электрастанцыю, рамеснае і прыходскае вучылішча, радзільны прытулак, а дзяржава ўзяла пад дакладны кантроль вываз з горада адходаў (ці не адтуль растуць карані легендарнай чысціні беларускіх гарадоў, якой ганарацца ўсе каму не лянота?).

З сучасным Мінскам Караля Чапскага звязваюць не толькі чысціня і Купалаўскі тэатр. Ужо ў 1894 годзе графам быў пабудаваны на месцы старога бровара Рохлі Фрумкінай сучасны піўзавод з паравым рухавіком і іншымі навінкамі. Па правераных рэцэптах нямецкіх півавараў тут варылі піва некалькіх гатункаў, а коркі бутэлек былі зробленыя ў выглядзе бюста самога Чапскага. Прамы “нашчадак” гэтага завода, першы мінскі піўзавод “Аліварыя”, пастаўляе на стол беларусаў піва і сёння.

Іншыя заслугі графа з цяжкасцю паддаюцца падліку, іх можна пералічваць доўга. Ляхаўскі мост, рамеснае крэдытнае таварыства, шпіталь для прастытутак, Другая жаночая гімназія, публічная бібліятэка. Горад рос, набываў усё больш еўрапейскае аблічча, і толькі за час кіраўніцтва Чапскага двойчы быў прыняты новы план Мінска, настолькі сур’ёзнымі былі перамены.

На жаль, настолькі маштабныя мерапрыемствы патрабавалі адпаведнага ўкладання сіл, і гэта падарвала здароўе наватара. Ужо ў 1900 годзе прагучаў страшны дыягназ: сухоты. У 1901 годзе Караль Чапскі пакінуў пасаду кіраўніка горада, якому аддаваў усе сілы цягам 11 гадоў. Столькі зрабіўшы для паляпшэння гігіены і аховы здароўя Мінска, ён не змог вылечыцца сам.

Памёр ён у 1904 годзе ва ўзросце ўсяго 44 гадоў. Помнік графу Каралю Чапскаму з’явіўся ў Мінску толькі ў 2014-м.

 

 

Дзяніс Буркоўскі

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Грамадства

Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ

Аляксей Гайдукевіч робіць для budzma.by агляд замежнай прэсы Пра крывавыя падзеі жніўня ў Беларусі першымі даведаліся нашы суседзі. СМІ ў Літве, Польшчы, Чэхіі і іншых краінах рэгіёна ў рэжыме анлайн інфармавалі...

valiancina_shauchenka
Праект Кірыла Стаселькі "Можам"

«Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»

У сваім спецпраекце «Можам» Кірыл Стаселька гутарыць з аўтарамі пратэсных плакатаў, каб даведацца, хто гэтыя асобы і што хаваецца за кароткімі мэсіджамі на іх плакатах. У гэтым матэрыяле пра свой плакат, зніклых, забойства...

valiancina_shauchenka
Гісторыя

Знойдзены найстарэйшы малюнак Навабеліцы. Паглядзіце, як яна выглядала 200 гадоў таму

Знойдзен унікальны малюнак Беліцы 1845 года, паведамляюць Моцныя Навіны. Ён быў апублікаваны на сайце праекта Расійскай дзяржаўнай бібліятэкі ў складзе карты Магілёўскай губерні першай паловы XIX стагоддзя. ...

valiancina_shauchenka
Афіша

Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава — 20 студзеня

Кампанія «Будзьма!» запрашае 20 студзеня а 19-й гадзіне на анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава, падчас якога прагучаць песні з альбома «Песьні выгнаньня» (1995) на вершы паэтаў, якія былі вымушаны...

Апошнія навіны

    Грамадства
    Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ
    Праект Кірыла Стаселькі "Можам"
    «Выпадкаў несправядліва асуджаных у Беларусі вельмі шмат»
    Гісторыя
    Знойдзены найстарэйшы малюнак Навабеліцы. Паглядзіце, як яна выглядала 200 гадоў таму
    Афіша
    Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава — 20 студзеня
    Грамадства
    МУС: Андрэй Аляксандраў і Ірына Злобіна аплачвалі штрафы затрыманых дэманстрантаў
    Літаратура
    Нарвежскі саюз пісьменнікаў: мы салідарныя з Беларуссю
    Грамадства
    Супольная заява беларускіх праваабарончых арганізацый аб прызнанні палітвязнямі абвінавачаных па справе Прэс-клуба
    Грамадства
    Пісьменнік Саша Філіпенка напісаў другі адкрыты ліст Рэне Фазэлю
    Грамадства
    У «Дана Молл» выступіў «Вольны хор» з «Пагоняй» і вывесілі вялікі бчб-сцяг
    Грамадства
    Кнігараспаўсюднік Алесь Яўдаха не выходзіць на сувязь
    Грамадства
    Больш за 800 беларускіх навукоўцаў падпісалі ліст у падтрымку звольненых з Акадэміі навук калег
    Грамадства
    Вядоўца на заробак ад $100: дзяржСМІ спрабуюць закрыць дзясяткі вакансій
    Грамадства
    «Цудоўня» распачала працу ў новым месцы
    Грамадства
    Ці стаў прыезд Фазэля правалам?
    Грамадства
    «Новы Час» больш не будзе прадавацца ў шапіках «Белсаюздруку»

Афіша

  • 20.01 19:00Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава
  • 21.01 19:00Літаратурна-музычнае мерапрыемства “Мой Багдановіч”
  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: А зараз вернемся да нармальнага жыцця?
    • Запісы Зайцава — справа расійскіх нафтавікоў
    • Як у свеце адрэагавалі на візіт Рэнэ Фазэля да Лукашэнкі
    • Ад пракату «Доваду» да закрыцця кінатэатраў. Падводзім вынікі 2020 года ў беларускай кінаіндустрыі
    • «Словы мацней»: Аляксандр Памідораў чытае твор Зямы Піваварава

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM