Выдавецтва «Галіяфы» прэзентуе новую кнігу Міхаіла Галдзянкова «Забытая Першая сусветная вайна». У сувязі з гэтым мы паразмаўлялі з аўтарам аб вайне, беларускай мове і ягоных творчых захапленнях.
— Чаму вы вырашылі ўзяцца за такую даволі спецыфічную тэму, як 1-я сусветная вайна? Чым яна вас зацікавіла?
— Таму і зацікавіла, што да стагоддзя з пачатку Першай сусветнай пра гэту вайну ніхто нічога не мог сказаць. Першая мая кніга на дадзеную тэму добра разышлася, і мне замовілі яшчэ дзве. Новая кніга — ужо чацвёртая. У кожнай ёсць нешта такое, чаго няма ў папярэдніх. У апошняй зроблены акцэнт на падзеях, якія адбываліся на тэрыторыях сучасных Беларусі, Украіны і Польшчы.
— Цяпер вядома, што Першая сусветная для Беларусі была чарговай нацыянальнай катастрофай. Якія маштабы трагедыі і чым яшчэ асаблівы той час у беларускім кантэксце?
— Любая вайна, якая агнявым смерчам праходзіла па нашай тэрыторыі, так ці інакш абарочвалася нацыянальнай катастрофай. У адрозненне ад іншых войнаў, тады наша краіна згубіла шмат людзей з-за прымусовай эміграцыі, якую царскі ўрад арганізоўваў вельмі дрэнна. У выніку — плыні людзей, якія ідуць ці чагосьці чакаюць, эпідэміі, масавыя смерці… Да прыкладу, у 1918 годзе ў Расіі ўсё яшчэ знаходзілася 2 мільёны беларускіх эмігрантаў. 400 000 беларусаў так і не змаглі вярнуцца на радзіму. З 800 000 салдатаў, якіх прызвалі з беларускіх земляў, памерла 70 000 — амаль кожны дзясяты. Гэта ці не трагедыя?
— Наколькі я ведаю, гэта ваша першая кніга па-беларуску. Чаму вы вырашылі выдаць нешта на беларускай мове? І чаму першай такой кнігай стала менавіта «Невядомая Першая сусветная вайна»?
— Якую б я кнігу ні напісаў першай па-беларуску, пра такую ўсё роўна спыталіся б, а чаму менавіта яна. А тут сам Бог загадаў — кніга ўсё ж нашая, на беларускі рынак разлічана і ў большай ступені пра нашы справы распавядае… Мне падаецца, што Першая сустветная вайна — гэта вялізная белая пляма ў нашай гісторыі, пляма, якую трэба замалёўваць як мага хутчэй і старанна, бо гэта падзея фактычна на нашай памяці, падзея ХХ стагоддзя, але настолькі забытая і замоўчаная, што нават дзіўна. Дзяды і прадзеды нашы там ваявалі. Мой дзед мне распавядаў, што лапці ў дзяцінстве ўмеў плесці. Я яго спытаў: «А вы што, у вёсцы ў лапцях хадзілі?» Ён адказаў: «Не, на замову плялі, і шмат». Што за замова, я даведаўся толькі праз шмат год, калі вырас, — для салдатаў Першай сусветнай вайны! Уявіце толькі: не хапала не толькі ружжаў, не толькі касак не было, але нават ботаў не хапала, і салдаты ішлі ў бой у лапцях! Гэта ж жах, але жах, на які нельга забывацца, як на жахлівы сон, неабходна абавязкова памятаць, каб не было той «бла-бла дуры», нібыта да рэвалюцыі Расія квітнела ці ўвогуле была заможнай краінай. Беднасць выклікала жудасць.
— У чым асаблівасць вашай новай кнігі? Што чытач зможа знайсці для сябе новага?
— Новае ў кнізе можна знайсці ўвогуле ва ўсім, нават у афармленні (мне ўпершыню за шмат гадоў вельмі спадабалася афармленне кнігі). У прыватнасці, можна даведацца пра сечавых стральцоў Заходняй Украіны. Як і пра тое, што адносіны да Аўстра-Венгрыі ў славянаў гэтай самай імперыі было далёка не ва ўсіх такое ж, як у бравага салдата Швейка і чэхаў у цэлым…
— Вы вядомы аўтар, які працуе ў розных жанрах. У вашым творчым здабытку падручнікі на англійскай мове, навукова-папулярныя кнігі па гісторыі, раманы. Да прыкладу, у 2014 годзе ў вас выйшла кніга «Хоккей. История чемпионатов мира». Дык паўстае пытанне: Міхаіл Галдзянкоў — даследчык гісторыі, аўтар падручнікаў ці раманіст?
— Усё гэта наогул і ёсць пісьменніцтва. Смешна пісаць вершы толькі на адну тэму ці прозу строга пра партызан ці пра каханне, і кропка. Пісьменнік, калі ён сапраўдны пісьменнік, павінен быць летапісцам эпохі, цікавіцца абсалютна ўсім і не быць ханжой, накшталт «рок-музыка — гэта не мая тэма». Альбо «я па-за палітыкай». Ну, тады ты і па-за эканомікай. Па-за бульбай, па-за маслам з хлебам… Значыцца, ты ўвогуле не ў тэме. Да прыкладу, спорт, пра які ў мяне дзве кнігі выйшла, — гэта тое ж жыццё, тая ж гісторыя, тыя ж міфы пра вялікае і жудаснае, якія чакаюць свайго выкрыцця.
Міхаіл Галдзенкоў і выдавецтва «Галіяфы» сардэчна запрашаюць на прэзентацыю кнігі «Невядомая Першая сусветная вайна» 14 красавіка а 18.00 па адрасе: Няміга 3, цокальны паверх, хол побач з 66 павільёнам.
Чакаем у госці!
