Беларуска-амерыканская паэтка Вальжына Морт прылятае з ЗША прэзентаваць у Мінску новую кнігу. Зборнік называецца «Эпідэмія ружаў» і складаецца з двух папярэдніх амерыканскіх выданняў і свежых вершаў. Урыўкі з «Эпідэміі» сама Вальжына зачытае 22 мая ў кнігарні «Логвінаў».
Фота: 34mag.net
Мы звязаліся з паэткай, каб распытаць пра апошнія навіны з яе жыцця.
«Наша Ніва»: Напярэдадні прэзентацыі вас рэкламуюць па-рознаму: «культавая, вострая» паэтка, «новая зорка» з «электрычнымі творамі» і гэтак далей. А вы самі як можаце сябе прэзентаваць? Хто такая сёння Вальжына Морт і ці моцна яна змянілася за апошнія гады?
Вальжына Морт: Такія вось вызначэнні вельмі прыліпаюць, становяцца клішэ і пустымі лэйбламі. У мяне няма патрэбы сябе прэзентаваць такім чынам. Хто сёння Вальжына Морт? Няхай за мяне адкажа Данііл Хармс: «Я высокого роста, неглупый, одеваюсь изящно и со вкусом, не пью, на скачки не хожу, но к дамам тянусь».
«НН»: Калісьці ў адным з інтэрв’ю вы казалі, што беларуская мова дапамагла вам быць несавецкім чалавекам, калі развальваўся Саюз, а цяпер, менавіта ў ЗША, чым яна вам дапамагае?
ВМ: Заставацца несавецкім чалавекам.
«НН»: Выкладаючы паэзію ў Карнельскім універсітэце, ці звяртаецеся вы калі-нікалі да беларускіх аўтараў, ці чытаюць там беларускае ўвогуле, і калі так, то што?
ВМ: Збольшага, я выкладаю толькі мёртвых аўтараў, а беларускіх класікаў у добрым перакладзе, на жаль, няма.
«НН»: Ці сачылі вы за «Еўрабачаннем»? Тут упершыню ад Беларусі паехаў гурт Naviband з песняй на беларускай мове. Я пытаюся, каб высветліць, як вы ставіцеся да вершаў, якія гучаць са сцэны? Ці можна гэта зваць паэзіяй?
ВМ: Я не магу аднесці гэта да паэзіі, але думаю, шмат хто можа.
Фота: 34mag.net
«НН»: Пра «што» і для «каго» ваш новы зборнік вершаў?
ВМ: Паэзія не можа быць «пра што» і «для каго», калі гэта толькі не для дзіцячай аўдыторыі. Тэма, на мой погляд, гэта ў паэзіі другаснае. У «Эпідэміі» даследуецца кроў, гісторыя, час, памяць, спадчына гвалтоўнай смерці. Яна складаецца з выбаркі з маіх дзвюх амерыканскіх кніжак і новых вершаў. Негледзячы на гэта, вершы размаўляюць адзін з адным. Я наогул не пішу асобных кніжак, а працую над сабранымі творамі.
«НН»: У сённяшняй плыні інфармацыі людзі нават навіны чытаюць праз сказ, а паэзія — гэта тая рэч, якая патрабуе часу і пераасэнсоўвання. Ці не згубім мы яе як запатрабаваны жанр? Навошта ўвогуле сучаснаму чалавеку вершы і што яны даюць?
ВМ: Гэта праблема людзей, а не паэзіі. Паэзія заўжды мела і будзе мець сваіх чытачоў.
«НН»: Якіх навін чакаць ад вас у бліжэйшы час? Чым вы будзеце займацца ў Мінску і ў ЗША?
ВМ: Наступны год я правяду ў Рыме, дзе, як і ў Мінску, буду чытаць, пісаць, шпацыраваць і слухаць оперу.
Для даведкі: Вальжына Морт — выкладчыца паэзіі Карнельскага ўніверсітэта. Лаўрэатка міжнародных літаратурных прэмій «Крышталь Віленіцы» (2004), Burda Poetry Prize (2008) i The Bess Hokin Prize (2010), прэстыжных амерыканскіх стыпендый Lannan Literary Fellowship (2010), Clampitt Fellowhsip (2016). Вершы паэткі перакладзены больш чым на дзесяць моў. Першы зборнік Вальжыны «Я тоненькая як твае вейкі» стаў бестсэлерам.
На прэзентацыі ўсіх чакае спектакль «Мова Х» эксперыментальнага тэатра «Галава-нага» паводле верша Морт «Беларуская мова», адказы на пытанні чытачоў і аўтограф-сесія. Пачатак у 19.00. Уваход вольны.
А вось пакуль што адзін з вершаў для прынады.
Музыка саранчы
Чаго б я хацела?
Быць маленькай вяснушкай на носе ветру,
ехаць у машыне з адчыненым верхам
побач з мужчынам у сталым веку,
а хай і падлеткам.
І быццам усё, што было дагэтуль,
толькі мытня, за якою
гэтае лета.
Закінуў бог у мяне сэрца,
як у ваду манету,
і загадаў жаданне
і знік у паветры,
і засталося ўсё, акрамя веры.
І горы прыселі, як бегуны на старце,
і вецер уздымае іх зялёныя майкі,
а потым горы — гіганцкія чарапахі,
а потым ён прапануе мне развітацца.
Быццам колер ягонае скуры — гэта
дакладны колер сонца падчас змяркання,
і дарога выскоквае з-пад колаў,
як зграя саранчы, і нясецца ўдалеч.
І, быццам вейкі з божых вачэй,
падаюць зоркі — ярчэй, яшчэ!
І бог не паспявае з жаданнем,
а богу трэба — хутчэй! хутчэй!
І немагчыма заснуць з тым мужчынам,
з ім цела становіцца ўначы
музыкай саранчы.
