Напэўна, цяжка патлумачыць рацыянальна, чаму беларусы замежжа наведваюць Беларусь: якая ў такіх візітаў мэта, эфект і хто больш зацікаўлены ў выніках: дыяспары ці метраполія? Аднак калі нашы суайчыннікі едуць праз 3500 кіламетраў, а мясцовыя вітаюць іх са слязьмі на вачах, значыць, гэта патрэбна ўсім.
Глядзіце таксама: Яны пабудавалі Беларусь за 3 тыс. км ад Менску: «Самаходы» (відэа)
У пачатку лета гістарычную радзіму наведала цэлая дэлегацыя з глыбінкі Расіі — з вёскі Ермакі Вікулаўскага раёна Цюменскай вобласці. Іх продкі паходзяць з сучасных Гомельскай і Магілёўскай абласцей.
У канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя беларусы эмігравалі ў Сібір у пошуках зямлі і ўласнай долі, а там заснавалі вёскі Ермакі, Асінаўка і Ялоўка. Перасяленцаў пачалі называць “самаходы”, што значыць “прыйшлі самахоць” (па ўласным хаценні). Гэтая мянушка захавалася да сёння, але больш уражвае тое, што нашчадкі тых пасіянарных беларусаў не забылі свае карані.
Для іх прыехаць у Беларусь усяго другі раз у жыцці — вялікая падзея.
Калі не лічыць экскурсійна-прэзентацыйных мерапрыемстваў у Мінску, цвіком праграмы была родная Рагінь.
Там госці жылі ў мясцовых, прычым арганізатары рассялілі ўсіх паводле прозвішчаў, напрыклад, да дырэктара школы Мікалая Чарнякова трапіла спадарыня Таццяна.
У Рагіні дэлегацыя наведала могілкі. Нашы суайчыннікі асабліва пільна ўчытваліся ў надмагіллі: гэта шчасце — знайсці ўласнае прозвішча. Яшчэ госці памаліліся ля будоўлі храма Свяціцеля Мікалая Цудатворцы, і з блаславення заклалі зямлю з Ермакоў за алтаром.
Паколькі беларусы Сібіры, як і іх продкі, пявучыя (дарэчы, цалкам яны называюцца ансамбль “Расіяначка” Ермакоўскага сельскага дома культуры), яны не маглі не даць канцэрт.
Вяскоўцы зладзілі свята для гасцей, а тыя былі не з пустымі рукамі. Таццяна Фёдараўна Басякова прывезла нарыхтоўкі для дамашняга піва: “саладушкі”, прарошчанае зерне жыта і хмель. Як варыць напой, яна ведае ад мамы, а тая — ад бабулі. Беларусы Сібіры захавалі ўнікальны рэцэпт піва, які калісьці “самаходы” ў першым пакаленні прынеслі з сабой.
Працэс гатавання даволі доўгі: прарасціць жыта, засушыць “саладушкі” (як бы дрожджы), пасля, залітыя вадой, яны адпраўляюцца ў рускую печ разам з хмелем. Канечне, піва мае настаяцца, але ў Рагіні яго пілі “скараспелым”.
У Ермакі паехалі саджанцы дубоў і каштанаў, якія падарылі рагінцы. Дзесьці ў 1928 годзе ў вёсцы здарыўся пажар. Тады “самаходы” вярнуліся дамоў, каб аднавіць знішчанае. У памяць пра сябе яны пасадзілі алею сібірскіх лістоўніц, праўда, сёння засталося толькі адно дрэва каля школы.
Нашчадкі “самаходаў” і рагінцы падарылі адно аднаму багата экспанатаў у мясцовыя музеі. Дзякуючы рэжысёру Ірыне Волах з’явілася два дакументальныя фільмы, каб цяпер рагінцы і ермакоўцы ніколі не забыліся пра сваю сустрэчу: “Вяртанне” і “Самаходы”. Апошні выйшаў на тэлеканале “Белсат”. Дарэчы, са здымак гэтай стужкі і пачаўся шчыльны кантакт сібіракоў з Беларуссю.
Ужо перад самым цягніком адна з удзельніц дэлегацыі сказала, што самі па сабе яны наўрад ці прыедуць сюды яшчэ: усё ж 3500 кіламетраў, але з дапамогай культуры гэта цалкам рэальна здзейсніць зноў.
Візіт беларусаў Сібіры на радзіму адбыўся дзякуючы Міжнароднаму грамадскаму аб’яднанню “Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”, Буда-Кашалёўскаму райвыканкаму, Рагінскаму сельскаму савету, адміністрацыі Вікулаўскага муніцыпальнага раёна Цюменскай вобласці Расіі і муніцыпальнай аўтаномнай установе культуры “Цэнтр культуры і вольнага часу Вікулаўскага раёна”.
Хрысціна Марчук
Відэа – Ірына Волах
Публікацыя зроблена ў межах ініцыятывы “Грамадскі ўдзел”, якая аб’ядноўвае розныя арганізацыі дзеля пашырэння грамадскай актыўнасці і развіцця грамадзянскай супольнасці.
