• budzma.by
  • Пра нас
  • Крама
Будзьма беларусамі! Будзьма беларусамі!
telegram www.instagram.com/budzma/ Facebook.com vk.com twitter.com youtube.com
  • Актуаліі
  • Меркаванні
  • Маё права
  • Гісторыя
  • Літаратура
  • Фотарэпартаж
  • Афіша
  • "Будзьма!" прапаноўвае
21.09.2017 | Cult Fiction

Збранзавелыя. Паблік-арт як дрэсіроўка любві

Квіток да Аполе — простая рэч, калі на лоўкостах распродаж і жаданне зваліць плюсуецца з сантыментам да польскай піосэнкі. Так, я пра славуты апольскі музычны фэст.

Праз яго на мяжы 1960-х і 1970-х да нас трапілі Skaldowie з No To Co, шалёная блонда Марылька Радовіч (што дэбютны выступ у Аполе адпрацавала басанож) і Чэслаў Немен з задуменным Маркам Грахутам. Вось яны глядзяць на цябе з велічэзных чорна-белых фотак падчас шпацыру па апольскай Алеі Зорак. Яшчэ маладыя. Яшчэ істотныя. Фоткі працуюць дагэтуль. Музыка — амаль не. Сёння гэта саўнд архіўнага радыё і дробных крамак хэндмэйду. Рэха рэпутацыяў. Бюсцік на радзіме героя. А як інакш? Адбыўся зоркай — адбіўся помнікам. І ззяй сабе далей.

Збранзавелых зашмат. Каб гэта зразумець, варта трапіць у невялічкі сквер ля апольскага ўнівера. Там на ўваходзе ўтульна ўладкавалася ў крэслах і крэмзае вершыкі ў сваім нататнічку бронзавая Агнешка Асецка — аўтарка, што зрабіла польскі попс сапраўдным мастацтвам. Пара крокаў — на лаўцы вольна раскінуўся бронзавы герой стылю poezja śpiewana Марэк Грахута. Зусім недалёка дуэт вытанчаных старых джэнтльменаў — зноў жа бронзавыя класікі кабарэ Ежы Васоўскі і Ерэмі Пшыбора. І, каб канчаткова забіць залётнага мінака, з узгорка на ўсіх пазірае бронзавы Чэслаў Немен. Акурат як мы любім: у капелюшы і з гітарай. Мо каб не паблыталі з Грахутам.

На гэтым фоне бронзавы ж паэт, літаратар і актор Ёнаш Кофта, што недалёка крочыць сабе ва ўнівер, выглядае свежа і па-свойску — як уцякач з помнікавага гета ў свет жывых.

Ну так, яны ўсе гасцявалі ў Аполе і перамагалі на фэстах. Усе як адзін — героі польскай культуры, бясспрэчныя аўтарытэты. Вырабленыя, дарэчы, некепска. Старана. Суразмерна жывым (пакуль) мінакам. Вось яны побач. Любі! Далучайся! Адкуль тады дзіўны эфект — сінхрон сімпатыі і няёмкасці? Чаму няма жадання затрымацца ў бронзавай зоне — нават з улікам суседняй алейкі, дзе чакаюць старасвецкія выявы паравін года і пухнатыя амуры?

Бо асабісты досвед меламана — супраць. Бо адчуваеш падман. Бо яны — не яны. Гэты пухнаты маладзён на лаўцы — ніяк не лірычна-меланхалічны Грахута. Той чарнявы дзядзька-лясун — зусім не энігматык і таму не Немен. Зухаваты фацэт з цынічнай усмешкай — нібыта Кофта, саркастычны лірык з ценем Халакосту ў вачах? Так нам сказалі. А сэрца кажа “не”. Не тыя. Не чапляе.

Адчуваеш сябе нібыта ў зоне атракцыёнаў. Гэта насамрэч зона атракцыёнаў. Дзесьці можна сфоткацца з Мікі Маўсам. Тут — з героем псіхадэліі і зоркамі кабарэ. Нармальная турысцкая заманушка. Ці то некропаль, ці то парк Юрскага перыяду. Адзначыўся — і кроч хутчэй да чарговай фішкі. Там яшчэ каля вакзала лама стаіць. Таксама натуральных памераў…

Анамалія? Хутчэй норма. У Сіэтле бронзавы Хендрыкс шчыруе ля музычнай крамы. У Сопаце Кленчан з “Чэрвоных гітар”. Каля ліверпульскага клуба Cavern cумуе Джон Ленан. А Джозэф Бродскі лічыць зоркі ля амерыканскай амбасады ў Маскве.

Ёсць яшчэ мінскі Мулявін. Зноў трэшаваты: пасадзілі на гранітны пастамент вусатага дзядзьку з гітаркай. І загадалі любіць. Начальства дазволіла, сямейнікі зацвердзілі, расійцы праплацілі.

Замест магічнай аўры таленту — гарадскі дэкор. Помнікі, дзе жыве не шчырая энергія думкі, а зацверджаная памяць і прага турысцкага фану. А на пазнавальным фэйсе не бачна партытуры лёсу.

Усё, што трапляе ў публічнае поле, — кампраміс паміж лакальнай уладай, мастаком, экспертнай суполкай і крыніцамі фінансавання. У выніку звычайна перамагае пасрэднасць.

Бо з невідавочным заўсёды траблы. Істотнае знікае, застаецца знешняе. Чаму гэты — Немен? Бо ў капелюшы. Чаму той — Мулявін? Бо у вусах і канцэртных апранахах. Спрацоўвае эфект фастфуду. Хутка. Камфортна. Пазнавальна. Ваў, “бітлы” з вокладкі “Abbey Road” спяшаюцца ў Томскі ўніверсітэт!

У чым тут праблема? У завядзёнцы спажываць памяць як адміністрацыйны рэсурс. У стылістычнай блытаніне паміж гарадской скульптурай і манументальнай прапагандай (а ў выпадку Мулявіна — яшчэ й стылем элітных могілак).

Рэвалюцыянеры духу расселіся па лаўках і косяць пад гіпсавых гномікаў, бронзавыя рокмэны тусяць з турыстамі, песняру падганяюць масоўку, з герояў вырабляюць эфекты. Пашана падмяняецца надмагільным дэкорам, любоў — вульгарнай падробкай. Што дзе — зразумець ужо амаль немагчыма: праз збранзавелых агучваюцца банальныя слоганы ды інэрцыйныя сантыменты.

Замест репрэзентацыі персоны — дэманстрацыя замоўцы. Гэта не Бон Скот крычыць з чарговага пастамента. І не Чак Беры аджыгае на чарговай мэмарыяльнай лаўцы. Гэта чарговая супольнасць пазначае помнікамі зону свайго ідэйнага панавання. Сваю сімвалічную прысутнасць ды прыярытэты. Таму блюзмэн Налепа ў польскім Жэшуве — аўтограф мясцовых уладаў. А наш каляфіларманічны Мулявін — помнік Свярдлоўскай вобласці.

Парад збранзавелых — гэта не пра герояў. А пра тых, хто ўклаўся ў бронзу.

 

Максім Жбанкоў

Tweet

Апошняе ў рубрыцы:

valiancina_shauchenka
Каляндар

18-24 студзеня. Што святкуем? Па чым сумуем?

Прапануем Вам падборку знакавых датаў на тыдзень. Ёсць за што парадавацца, па чым пасумаваць, пра што задумацца. Кожная дата – кавалачак гісторыі, карысны не толькі як артэфакт мінулага, але і “пасланне ў бутэльцы”...

valiancina_shauchenka
Асоба

Памёр гісторык Леанід Лыч

Сёння ад каранавіруса памёр гісторык Леанід Лыч. У лютым яму б споўнілася 92 гады. Апошнія тыдні ён знаходзіўся ў цяжкім стане ў бальніцы. Леанід Міхайлавіч шмат пісаў пра важнасць беларускай мовы і абароны...

valiancina_shauchenka
Грамадства

29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду

Яго называлі пратэжэ экс-міністра культуры Юрыя Бондара, піша Наша Ніва. minsknews.by Культуролаг Павел Сапоцька, які з’яўляўся дырэктарам Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь, пакідае...

valiancina_shauchenka
Грамадства

18-гадовы палітвязень узяў віну на сябе, але і яго сяброўку не вызвалілі. Зірніце, як ён малюе

Сярод чатырох соцень зняволеных за палітыку ў Беларусі — трое зусім маладых, 18-гадовых, піша Наша Ніва. Дваіх з іх, Сафію Малашэвіч з Мазыра і Ціхана Клюкача з Брэста, акурат цяпер...

Апошнія навіны

    Каляндар
    18-24 студзеня. Што святкуем? Па чым сумуем?
    Асоба
    Памёр гісторык Леанід Лыч
    Грамадства
    29-гадовы дырэктар Нацыянальнага гістарычнага музея пакідае пасаду
    Грамадства
    18-гадовы палітвязень узяў віну на сябе, але і яго сяброўку не вызвалілі. Зірніце, як ён малюе
    Мастацтва
    Мастак з Плошчы пераменаў: Карціна «Ромка, выходзь» аб тым, каб хлопцы выходзілі гуляць у мяч, а не паміраць
    Грамадства
    Вольскі: «Яны ня хочуць, каб большасьць палюбіла іхні сьцяг, герб, лідэра»
    Мастацтва
    Палессе стане адной з сусветных пляцовак, дзе пройдзе конкурс мастакоў
    Грамадства
    «Выйшаў па цыгарэты і знік». Малады рэжысёр пяць месяцаў сядзіць на Валадарцы
    Грамадства
    У Мінскім раёне бацьку семярых дзяцей судзілі за бел-чырвона-белыя жалюзі
    Спорт
    Беларускіх футбалістаў зрабілі невыязнымі. «Каб захаваць дзяржаўныя грошы ў дзяржаве»
    Маё права
    Аўдыё пра забойствы і лягеры для пратэстоўцаў. Беларускія праваабаронцы зьвярнуліся ў ААН
    Спорт
    Škoda адмаўляецца спансіраваць ЧС па хакеі, калі ён пройдзе ў Беларусі
    Мастацтва
    У Полацку адкрылася выстава Канстанціна Вашчанкі
    Грамадства
    Лісты за краты. «Цісну рукі, абдымаю і веру ў хуткае вызваленне!»
    Грамадства
    Фазэль прызнаў, што зараз у Беларусі мала шанцаў прыняць ЧС па хакеі

Афіша

  • 20.01 19:00Анлайн-канцэрт Андрэя Мельнікава
  • 21.01 19:00Літаратурна-музычнае мерапрыемства “Мой Багдановіч”
  • 06.05 20:00Народны альбом

УСЕ ПАДЗЕI

Рассылка навінаў

Важнае пра нас

  • Што такое "Будзьма беларусамі!"
  • Рэкламадаўцам
  • Асобы кампаніі
  • Усе праекты "Будзьма!"
  • Рэдакцыйная пошта: razam@budzma.org

Папулярнае

    • Віктар Марціновіч: А зараз вернемся да нармальнага жыцця?
    • Ад пракату «Доваду» да закрыцця кінатэатраў. Падводзім вынікі 2020 года ў беларускай кінаіндустрыі
    • Як у свеце адрэагавалі на візіт Рэнэ Фазэля да Лукашэнкі
    • «Словы мацней»: Аляксандр Памідораў чытае твор Зямы Піваварава
    • Інфармацыйныя спецаперацыі супраць Беларусі ў заходніх СМІ

Ахова спадчыны

  • Смуткуем…
  • Сумесныя кансервацыйныя працы
  • Новыя перспектывы супрацы
  • Другое жыццё твора мастацтва
  • Праблема Жыровічскага манастыра вырашана
© Грамадская культурніцкая кампанія «Будьма беларусамі!», 2008-2019.
Логотип
Распрацавана і звярстана Логотип компании IBWM