Жыхары Ліды на ток-шоу, зладжаным грамадскай культурніцкай кампаніяй “Будзьма беларусамі!” 27 лютага, абмеркавалі асаблівасці прасоўвання культурніцкіх падзей і прадуктаў. У спадчыну ад “планавай” гаспадаркі з часоў БССР мы сёння маем такую з’яву: існуе велізарная колькасць выбітных задум і прапановаў у сацыякультурнай сферы, але публіка ў большасці сваёй пра іх мала што ведае ці даведваецца занадта позна. Як выбудоўваць камунікацыю паміж культурніцкім “прадуктам” і яго мэтавай аўдыторыяй супрацоўніку ўстановы культуры, арганізатару культурніцкай імпрэзы ці творцу? Абмеркаванне гэтых “адвечных” пытанняў паспрабавалі перавесці ў практычныя рэкамендацыі і эксперты, і ўдзельнікі.
Хаця фармат прадугледжваў падзел на спікераў і публіку, гэтым разам усё зрабілі інакш. У лідскім Цэнтры народнай культуры сабраліся не проста цікаўныя гараджане, але і прадстаўнікі прафесійных грамадска-культурніцкіх супольнасцяў – літаратурных аб’яднанняў, распрацоўшчыкі брэнда горада, рыцарскага клуба ды інш. Таму ток-шоу ператварылася ў адукацыйную талаку – і госці, і эксперты падзяліліся досведам, абмеркавалі свае памылкі ў прасоўванні праектаў, атрымалі практычныя парады і новыя крэатыўныя ідэі.
Рэгіянальны каардынатар кампаніі “Будзьма беларусамі!” Кацярына Раманчык у якасці прадмовы зрабіла невялікі лікбез культурніцкага мэнэджара і акрэсліла галоўныя паняцці, якімі варта карыстацца прафесіяналам гэтай галіны: “Мы жывем у часы, калі мысленне любога чалавека ў той ці іншай ступені маркетызаванае. Трэба разумець, чым культурніцкі рынак адрозніваецца ад рынку побытавага. У прасоўванні культурніцкіх прадуктаў мы маем справу з так званым рынкам увагі, уражанняў і перажыванняў. Таму спецыфічная роля культурніцкага мэнэджара – вытрымліваць баланс паміж высокімі па мэце і змесце функцыямі (асвета, выхаванне густу і інш.) культурніцкага прадукту з аднаго боку, а з іншага – трымаць руку на пульсе маркетынгавых і тэхналагічных навінак. Каб працаваць на бачнасць і прывабнасць сваёй прапановы, важна разумець тыпалогію культурніцкіх прадуктаў і адрозненне ў іх рэкламаванні”.
Каб размова атрымалася максімальна карыснай, мадэратар дыскусіі Хрысціна Марчук прапанавала кожнаму ўдзельніку расказаць пра свае культурніцкія “прадукты”, досвед у іх прасоўванні, наяўныя праблемы.
Арт-дырэктар Літаратурнага дома “Логвінаў” Павал Касцюкевіч акрэсліў спецыфіку іх культурніцкіх прадуктаў:
“Мы добра разумеем, што на літаратуры шмат не зарабляюць. Канечне, у душы мы хочам, каб кніг набывалася больш, але нашая спецыфіка ў тым, каб, трапіўшы ў кнігарню, чалавек набываў больш чым кнігу. Літаратурны дом – гэта не толькі паліцы і прадаўцы. Гэта культурніцкі цэнтр, грамадская пляцоўка. Мы ладзім мерапрыемствы, літаратурныя прэзентацыі і фестывалі, якія маюць на мэце не так прасоўванне нейкай канкрэтнай кнігі, як культуру чытання агулам. Кніга для нас – гэта сродак яднання добрых людзей”.
Арт-дырэктарка гарадзенскага бара “Куба” Крысціна Хомбак падкрэсліла: “Першае, што мы прынялі за правіла ў нашым бары, – ніколі не называць наведнікаў “кліентамі”. Для нас яны – госці! Мы прадаем не толькі і не столькі кактэйлі і алкаголь. Мы прадаем атмасферу, знаёмствы з цікавымі людзьмі і новыя веды”.
Галоўнай цяжкасцю любога культурніцкага праекта ёсць выхад на мэтавую аўдыторыю. “Калі мы прадумвалі канцэпцыю “Кубы”, то хацелі зрабіць месца не для моладзі (такіх у Горадні хапае), а для больш дарослых людзей, скажам, 35+. Але сацыяльныя сеткі і “сарафаннае радыё” вырашылі ўсё за нас. Цяпер “Кубу” “захапіла” моладзь”.
Пра безумоўную карысць сацыяльных сетак казаў і Павал Касцюкевіч: “Калі я прыйшоў працаваць, на рэкламу ў кнігарні быў нулявы бюджэт. І цяпер я гэтаму рады! Такія абставіны прымусілі мяне думаць па-іншаму, шукаць выйсце. Нам патрэбная новая, маладая аўдыторыя. Каб звярнуць увагу на свой прадукт, трэба гаварыць з імі на адной мове. Я не аматар сацыяльных сетак, але цяпер іх засвойваю, бо гэта крыніца бясплатнай рэкламы. Трэба таксама шукаць нейкія партнёрскія сувязі са СМІ. Зрабіць такую прапанову, якая можа быць карысна і ім таксама”.
У працяг гэтай тэмы рэдактар газеты “Наша слова” Станіслаў Суднік падзяліўся сумным досведам арганізацыі Усебеларускай дыктоўкі, калі быццам бы і рэклама ў газетах і сацыяльных сетках была, але людзі не сабраліся:
“Рэклама – гэта навука, якая ў Лідзе выкладалася яшчэ за польскім часам у Купецкай гімназіі! Ёй трэба вучыцца, каб зрабіць прафесійна. А таксама трэба выхоўваць запатрабаванасць у беларускіх культурніцкіх праектах і прадуктах. Культуры трэба вучыць! Таму цяпер мы паспрабуем выхаваць моду на беларускую мову пры дапамозе курсаў кшталту “Мова нанова” ці “Мова ці кава”. Ужо нават пляцоўку знайшлі. Будзем рухацца ў гэтым кірунку”.
Асобнай тэмай сталі стэрэатыпы, якія пануюць у сённяшнім грамадстве адносна ўсяго беларускага: “Часта чуем: беларускае – значыць ручнікі, вёска. Гэта мала каму цікава. У нашым Цэнтры народнай культуры ёсць магчымасць праводзіць абрадавыя вяселлі, але ніхто гэтага не хоча”, – адзначае Алена Шчэліна, дырэктарка лідскага Цэнтра народнай культуры.
“У сучаснай беларускай літаратуры няма ніводнага ручніка! Сёння аўтары пішуць пра каханне, забойствы, мастакоў, сэкс. Усё што заўгодна! Ніякіх ручнікоў! Руйнаванне гэтых стэрэатыпаў – адна з асноўных задачаў культурніцкіх мэнэджэраў”, – падхапіў Павал Касцюкевіч.
У якасці падсумавання мы папрасілі кожнага прысутнага адказаць на пытанне: “Што трэба зрабіць, каб культурніцкі прадукт знайшоў свайго спажыўца?”
- Культурніцкі “вытворца” мусіць бачыць крыху далей за сваю аўдыторыю і паступова выхоўваць запатрабаванасць у сваім прадукце.
- Культурніцкі прадукт мусіць мець цікавую канцэпцыю, “разынку”, эмацыйную зачэпку.
- Трэба будаваць супольнасць вакол свайго “прадукту”: ствараць прывабную, цёплую атмасфернасць і клубнасць, калі гаворка ідзе пра культурніцкую пляцоўку). А таксама далучаць сваю аўдыторыю да стварэння “прадукту” (разам выбіраць дызайн вокладак кніг, рабіць новыя творы на аснове арыгіналаў).
- Рэклама можа быць бясплатнай (сацыяльныя сеткі і партнёрства са СМІ ў дапамогу). Больш за тое, абмежаванні па бюджэце прыводзяць да больш крэатыўных і эфектыўных рашэнняў.
- І самае галоўнае – трэба любіць сваю справу. У гэтым выпадку самі сабою з’яўляюцца і якасць, і крэатыў у камунікацыі.
Ужо два гады кампанія “Будзьма беларусамі!” ладзіць у рэгіёнах Беларусі дыскусійныя мерапрыемствы (ток-шоу) і прэзентацыі культурніцкіх задум (“Кірмашы праектаў”) пад агульным лозунгам “Культура паляпшае жыццё!”.
Ток-шоу ад кампаніі “Будзьма!” – гэта абмеркаванне актуальнага становішча важных сацыякультурных працэсаў і спосабаў нашага супольнага ўплыву на іх. Такім чынам мы адраджаем спрадвечную беларускую традыцыю талакі. Бо якраз талака дае нам усім магчымасці і ўпэўненасць разам вырашаць важныя пытанні грамадскага жыцця і рэалізоўваць слушныя задумы на агульную карысць. Нашыя сустрэчы скіраваныя як на прадстаўнікоў прафесійных грамадска-культурных супольнасцяў, так і шырокую грамадскасць, зацікаўленую ў паляпшэнні мясцовага жыцця.
Калі вы маеце жаданне актывізаваць ініцыятыўных людзей у прапанаваным намі фармаце ў сваім горадзе, пішыце на [email protected].
Лізавета Неўмяржыцкая
Фота — Аляксандр Tarantino Ждановіч