— Мама, а чаму гэты дзядзька такі сумны?
— Напэўна, таму што яму самотна.
— Але тут жа столькі людзей!
— Так, у зале нас шмат, але мы сядзім у цемры, і дзядзька са сцэны нас не бачыць.
— Глядзі, мама, глядзі! Ён спускаецца са сцэны і ідзе да нас! Ідзе проста па крэслах! Трымаецца за рукі людзей, каб не зваліцца!
— Ух ты! Давай таксама пададзім яму руку! Глядзі, якія ў яго цудоўныя ірваныя пальчаткі!
— Мама! Я пакратаў яго шапку! А вунь яшчэ і яшчэ такія зялёненькія дзядзькі, але яны зусім не сумныя, бо яны ўсе ў мыльных бурбалках. Я таксама хачу на сцэну лопаць бурбалкі! Ой, яны ляцяць да нас: столькі бурбалак! Мама, я ніколі не бачыў так шмат бурбалак!
— Глядзі, якія бурбалкі чырвоныя, сінія, жоўтыя! Жоўтыя, як гэтыя смешныя «сумныя» дзядзькі. Якія ў іх гармонікі, а ў таго, што смешна падскоквае ў сярэдзіне, глядзі, у яго сачок і ён ловіць ім мыльныя бурбалкі!
— Гэта і ёсць «самы галоўны ў свеце клоун», пра якога ты мне казала?
— Не, самы галоўны — вунь той з пухнатай барадой і вялікім чырвоным носам.
— Сапраўды! Самы галоўны! Ой, глядзі, якія ў іх дзіўныя шапкі: як месяц і вялікая труба! Я нават трохі баюся гэтых дзядзькаў!
— Яны добрыя, хоць і сумныя. Зусім не злыя, але пагарэзіць вельмі любяць!
— Мама, мама, у іх з дзіравых парасонаў цячэ вада: яны круцяць парасоны і абліваюць людзей у зале!
— Але ўсім падабаецца — выдатна, праўда?! Глядзі, а вунь тая цётка нават не супраць таго, што адзін зялёненькі дзядзька сеў ёй на калені!
— Сапраўды! Глядзі, глядзі, а ў што гэта жоўты дзядзька на сцэне трапіў? Што гэта да яго прыляпілася?
— Ой, дык гэта павуціна! Смешны: ён не можа адкараскацца ад яе і заблытваецца ўсё больш і больш!
— А-а, мама! Ён увесь у павуцінні, і астатнія дзядзькі таксама. Яны ідуць да нас зноў, і цяпер мы ўсе пад гэтым вялікім-вялікім павуціннем!
— Так, усе-ўсе гледачы ў зале! Ты не баішся?
— Не, гэта вельмі весела. Я таксама ўжо ў павуцінне. Ой, цёмна! Мама, дай мне руку! Што цяпер будзе? Ой, глядзі, глядзі на сцэну! Дзядзька ў шапцы-трубе нясе на палачцы велізарную круглую поўню. Мама, гэта поўня?
— Можа быць. А можа, гэта яго мара. І ўсе гэтыя іншыя дзядзькі, што спрабуюць адабраць у яго гэтую поўню… Глядзі, яны ўсё ж адабралі, але круглая поўня-мара паляцела ад іх, а дзядзька прыдумаў новую, яшчэ большую, яшчэ прыгажэйшую. Ну якія ж яны смешныя! Як пацешна ходзяць: то перавальваюцца, то так дробна-дробна тупаюць сваімі пухнатымі чырвонымі лапкамі-тэпцікамі. А ў зялёных дзядзькаў чаравікі доўгія-даўжэзныя: як яны ходзяць у іх і не падаюць?!
— Я зразумеў! У гэтага дзядзькі такія смешныя валасы тарчма, таму што яму холадна. Глядзі. У яго нос чырвоны, шалік, снег вакол ляжыць. У нас уся падлога ў снезе, і крэсла… Адкуль тут гэты снег?
— Убачыш.
— А што там напісана? Дзядзька запаліў лямпу, а на ёй напісана нешта.
— «Антракт», перапынак, значыць. Дзядзькі хочуць трошкі адпачыць — і зноў возьмуцца дурэць. Будзе яшчэ адно паданне.
— Дык яны ж нікуды не сыходзяць. І людзі ў зале таксама.
— Так! Дзіўны антракт: дзейства працягваецца, зялёненькія дзядзькі ходзяць па шэрагах і абдымаюцца з гледачамі. Можа, гэта і не перапынак зусім? Але чуеш, трэці званок — зараз будзе другое аддзяленне.
— Які вялізны чамадан ў дзядзькі. Мама, я баюся!
— Не бойся! Ну, вылазь з-пад крэсла! Глядзі, у яго ў чамадане старое пыльнае паліто.
— Мама, я баюся, яно ж жывое!
— Глядзі, як клапатліва гэта паліто абдымае дзядзьку, як яму добра і цяпло ў яго абдымках! Як я цябе абдымаю, калі ты просішся да мяне на калені. Бо не страшна зусім!
— Што гэта гудзе? Цягнік? Так-так, глядзі, у дзядзькі са смешнай шапкі паваліў дым! І з валізкі таксама! Дзядзька зрабіўся цягніком!
— І глядзі, паплылі адзін за адным домікі з акенцамі: «зялёненькі» цягне іх за сабой, як машынку на вяровачцы.
— Мама, ім вельмі сумна! І холадна: глядзі, як жоўты дзядзька мерзне. І чуеш, вецер? Зіма…
— Так, зараз будзе моцная-моцная бура. Вазьмі мяне за руку, каб нам было не страшна, каб было цёпла!
— Мама, мама! Гэта ж сапраўдны снег!
— Трымайся за маю руку! Глядзі наперад! Глядзі, як у гэтым сляпучым святле, у вар’яцкім патоку ветру і снегу кідаецца маленькі чалавечак. Глядзі, ён супрацьстаіць буры! Не хавайся, глядзі: хай снег ляціць проста ў твар, падае на валасы, трапляе ў вочы, збіраецца камякамі і выносіцца прэч. Глядзі на гэтага чалавечка!
— Мама, я такога ніколі не бачыў!
— І я! Табе не было страшна?
— Не. Я ўвесь у снезе. І ты, і ўся зала, нават там, на апошніх шэрагах, людзі ўсе белыя.
— Ты ў мяне такі смелы: мы сядзім з табой у першым шэрагу, і нам з табой дасталася больш за ўсіх снегу. Але ты — малайчына! Ты вельмі смела выстаяў ў буры.
— Як той чалавечак? Глядзі, вунь ён ужо ўсміхаецца. І яму кветкі панеслі, бо ён такі смелы. Я буду збіраць снег абярэмкамі і кідаць яго ўверх. Можна?
— Ну вядома! Глядзі, глядзі, якія велізарныя шары «зялёненькія» выкінулі ў залу, і ўсе гледачы, як маленькія дзеці, кідаюць іх адно аднаму. Глядзі, як яны радуюцца!
— Мы ж ужо ўсе пляскалі, доўга-доўга. Я ўжо думаў, што будзем сыходзіць, а аказваецца, будзе яшчэ трэцяе ўяўленне. Так, мама?
— Ведаеш, мне здаецца, што гэта ўяўленне можа ніколі не скончыцца — і гэта выдатна, праўда?
— І мы будзем тут начаваць, мам?
— Не, мілы, вядома, не: мы паедзем начаваць дадому, але і па дарозе дадому, і дома — усюды-ўсюды — нам будзе гэтак жа весела і цёпла, як тут. Нам заўсёды можа быць так чароўна і радасна.
— Абяцаеш, мама?
— Абяцаю.
* Расшыфроўка эмоцый са «сНежнага шоў Славы Палуніна»
Ганна Трубачова, фота Сяргей Гапон