У Беларусі прынялі «знак якасьці». Зацьвердзілі. Цяпер будуць аздабляць ягонай выявай асабліва якасныя вырабы. Што не так з гэтым знакам якасьці? Усё раскладае па палічках Лявон Вольскі ў рубрыцы «Мама, не журыся».
Беларуская «кавэр-вэрсія» савецкага дызайну
Напачатку такі знак «вынайшлі» ў СССР. А ў РБ, як вы ведаеце, любяць рабіць «кавэр-вэрсіі» ўсяго савецкага. Гэта, маўляў, лухта, што нельга ўвайсьці двойчы ў адну і тую ж раку! Спрабуюць увайсьці. Ужо трыццаць гадоў спрабуюць. Ажыцьцяўляюць вядомы бязглузды лёзунг «Можам паўтарыць!».
За савецкім часам шмат увагі надавалася «нагляднай агітацыі». Савецкі чалавек мусіў хадзіць па вуліцах і зь дзяцінства ўсмоктваць гэтыя бясконцыя «Миру — мир», «Коммунизм победит!», «Там, где партия — там успех, там победа!», «Нет — гонке вооружений!».
Савецкі плакат «Победа коммунизма неизбежна»
Гэтыя лёзунгі віселі на дамах, на парканах, на платах, узвышаліся пасярод транспартных колаў, мясьціліся ўнутры дзяржаўных будынкаў — школаў, інстытутаў, заводаў, выканкамаў, лякарняў... І гэта быў фірмовы савецкі «суворы стыль» — простыя сечаныя літары, простыя сечаныя выявы — суворы ці радасны (у залежнасьці ад кантэксту) твар савецкага рабочага (інжынэра, будаўніка, мэханізатара), камсамольца, студэнта. Ці то ўсюдыісны Ленін зь ягонымі цытатамі на ўсе выпадкі жыцьця. Леніна таксама малявалі ў тым самым «суворым стылі» — пару фарбаў, сьвятло і цень. Усё. Без аніякіх там непатрэбных залішкаў і дэталяў. Вельмі сур’ёзна. Манумэнтальна.
Беларуская «кавэр-вэрсія» гэтае нагляднае агітацыі ці то сацыяльнае рэклямы ўзбагацілася сучаснымі тэхналёгіямі, фоташопам і іншымі дызайнэрскімі праграмамі і выглядае зусім ня так сур’ёзна, як за Савецкім часам.
«Защищаем» ці «зачищаем»?
Усё прысыпалася бліскаўкамі аграглямуру. За што б там не агітавалі стваральнікі дзяржаўных бігбордаў — ці то за службу па кантракце (у войску ці міліцыі), ці то за любоў да нашай роднай зямелькі (апафэоз гэтае сэрыі «Я люблю Беларусь!» — катлета ў форме сэрца), атрымліваецца неяк... Як бы гэта пакарэктней сказаць? Ну — як сумесь прафэсійнага выданьня «Налоговый вестник» з глянцавым часопісам. Плюс да гэтага — часьцяком незразумелы мэсыдж.
Плакат «Это мы вас защищаем». Фота: БелТА
«Это мы вас защищаем» — напісана пад постацямі трох сілавікоў у поўнай баявой выкладцы. Ну, малайцы. Нас абараняеце? Ці то ад нас? Ці, магчыма, там абдрукоўка? І трэба чытаць «зачищаем»? Але нічога страшнага. Пастаўленая задача выкананая. І галачка пастаўленая.
РБ-шная версія савецкай эстрады
А эстрада? Грувасткая манумэнтальная савецкая эстрада з калі трэба — бадзёрымі і вясёлымі, а калі трэба — сумнымі песьнямі пра вайну, партыю, БАМ, будатрад? Пра «камсамольцы-дабравольцы»? Пра дружбу, пра чыстае й сьветлае пачуцьце? Пад багаты аркестр пад кіраўніцтвам Сіланцьева?
У РБ-шнай вэрсіі гэтае пышнае хараство ператварылася ў мыльнае кампутарнае «тыц-тыц» з «патрыятычнымі» словамі тыпу «Бело-белая Русь, я тобою горжусь». То-бок, настолькі белая, што бялей быць ня можа. Ёсьць чорна-белая, чырвона-белая, а гэтая — бела-белая. Русь. І іншыя «бульба-дэнсы» і «беларускія жонкі». Зноўку шчодра прысыпаныя карамэльнымі бліскаўкамі аграглямуру. Хацелі паўтарыць, але паўтарылася ў выглядзе фарсу. І што з таго? Сродкі асвойтаныя. Галачка пастаўленая.
Што кепскага ў сучаснай рэінкарнацыі савецкага дызайну
А кіно? А літаратура? А выяўленчае мастацтва?
Што тут казаць, калі пераробленыя («пераасэнсаваныя») БССРаўскія сьцяг з гербам да РБ-шнага ўвасабленьня выглядалі значна лепей! Былі больш упарадкаваныя, збалянсаваныя. І ў сэнсе колеру, дарэчы. Кожны колер у прафэсійным дызайне мае свой нумар. Дык у цяперашняй рэінкарнацыі дзяржаўнае сымболікі за гэтым асабліва ня сочаць. Зялёны можа быць хоць туркусовым — нічога страшнага! Галоўнае, каб спалучаўся з (таксама ўсё адно, якім) чырвоным. І мы тады можам сьмела ставіць галачку, што «задача выкананая» і «сродкі асвойтаныя».
Няўдалая спроба стварыць савецкую рэспубліку ў адсутнасьць СССР
Немагчыма быць савецкай рэспублікай у адсутнасьці СССР. Як бы там кіраўніцтва ні хацела вярнуць сябе ў часы юнацтва, не атрымаецца. Ня будзе з тэлевізара па ўсёй вёсцы разьлівацца «Лягу-прылягу», бо Ханок забараніў выкарыстоўваць сваю музыку, а Гілевіч — у чорным сьпісе. Ня здымуць на «Беларусьфільме» «Прыгоды Бураціна», бо гэтая кінастудыя цяпер — база для вытворчасьці расейскіх сэрыялаў. Ня будуць людзі зьбіраць дваццаць кіляграмаў макулятуры, каб у выніку атрымаць дэфіцытных «Трох мушкетэраў», бо большасьць чытае адно ў сваіх смартфонах ды пляншэтах. І не мастацкую літаратуру.
Надпіс «Беларусь» замест «СССР». І ўсё.
А савецкі «знак якасьці»... Ён такі ўжо савецкі, гэты знак! Упісаны ў пяцікутнік, бо чырвоная пяціканцовая зорка — сымбаль Савецкага Саюзу. Пасярэдзіне — перакуленая літара «К» («качество»), чатыры канцы літары ўтвараюць чатыры завостраныя промні, і завяршаюць гэты дызайн чатыры ж літары дзяржаўнае абрэвіятуры — СССР — угары. Якім чынам можна да ўсяго гэтага прывязаць нашую краіну? Ды, высьвятляецца, вельмі проста! Лёгка! Замест «СССР» трэба наверсе напісаць «Беларусь». І ўсё.
Задача выкананая. І галачка пастаўленая
Застаецца дадаць, што ў Савецкім Саюзе якасьць жыцьця была на вельмі нізкім узроўні. Ня карысталася большасьць насельнікаў гэтае імпэрыі відэльцам і нажом падчас абеду. Елі й пілі — як і што давядзецца. И стол засьцілалі газэтамі. І туалетная папера была ў жорсткім дэфіцыце. А вось дызайн быў часам і нішто сабе. Вось знак якасьці — добра зроблены. Прафэсійна. Збалянсавана.
А цяперашні беларускі — значна горшы. Нізкаякасны знак якасьці.
Але пастаўленая задача выкананая. І галачка пастаўленая!
Лявон Вольскі, Budzma.org
